CAMPUR TANGAN DI SABAH DAN SARAWAK

Oleh- AHMAD BIN YAAKOB

2.1.3 Cara Peluasan Kuasa Asing di Sabah

Peluasan Kuasa Asing British dan Amerika Syarikat di Sabah.

Sabah dahulu dikuasai oleh dua buah kesultanan yang berasingan iaitu:

1.Bahagian barat Sabah terletak di bawah Kesultanan Brunei.

2.Bahagian timur Sabah dikuasai oleh Kesultanan Sulu.

FAKTOR CAMPUR TANGAN DI SABAH

1.Pada abad ke-19, banyak kuasa asing tertarik dengan Borneo Utara kerana kedudukannya yang strategik, iaitu di tengah jalan perdagangan ke China.

2 Pada tahun 1762, seorang pegawai British, Alexander Dalrymple berjaya mempengaruhi Sultan Sulu, iaitu Sultan Muizuddin menandatangani satu perjanjian perdagangan. Pihak British diberi kebenaran mendirikan sebuah loji perdagangan dan berdagang dalam kawasan taklukan Sultan Sulu. Sebagai balasan, pihak British hendaklah membantu Sulu sekiranya diserang dan Sultan Sulu pula hendaklah melindungi pihak British daripada semua musuhnya.

3 Pada tahun 1846, SHTI berjaya mendapatkan Labuan daripada Sultan Brunei, iaitu Sultan Abdul Mu'mein dan telah menjadikannya sebagai Tanah Jajahan Mahkota British. Pada tahun 1865, seorang wakil Amerika Syarikat, Charles Lee Mosestiba di Brunei dan telah memujuk Sultan Abdul Mu'meinmemajakkan sebahagian daripada jajahan baginda seperti Borneo Utara dan pulau-pulau Banggi, Balabac, Palawan kepadanya selama 10 tahun. Sebagai balasan, Moses akan membayar 9 500 pound setahun kepada baginda.

4.Moses kemudiannya pergi ke Hong Kong dan menjual hak konsesinya kepada seorang pedagang Amerika bernama William Torrey. Dengan bantuan saudagar Cina di Labuan, Torrey menubuhkan The American Trading Company.

5.The American Trading Company menggunakan buruh Cina untuk menanam kopi dan tebu di kawasan Kimanis. Malangnya, syarikat ini terpaksa menghentikan usaha yang merugikan itu. Setelah gagal, William Torrey telah menjual konsesi itu kepada Baron Von Overbeck, iaitu Konsul Austria di Hong Kong

6.Overbeck tidak mempunyai modal untuk memajukan konsesi itu. Oleh itu, beliau berkongsi dengan seorang saudagar British yang kaya bernama Alfred Dent.

7. Mereka membuat rancangan untuk memajukan kawasan yang diperoleh tetapi tempoh konsesi, iaitu selama 10 tahun telah tamat. Kemudiannya, Overbeck dan Dent memperbaharui konsesi ini dengan Sultan Brunei.[1]

 Cara peluasan kuasa British di Sabah

(a) Pada tahun 1877, Overbeck dan Dent menandatangani perjanjian dengan Sultan Abdul Mu'mein dan Pangeran Temenggong.

(b) Oleh sebab sebahagian daripada wilayah Sabah di bawah pemerintahan Kesultanan Sulu, Overbeck dan Dent telah menandatangani satu lagi perjanjian dengan Sultan Jamalul Alam.

Overbeck dan Dent telah pergi ke Jolo, ibu kota Sulu untuk membuat perjanjian dengan Sultan Sulu dan menandatangani perjanjian pada 1878 dengan sultan Sulu.[2]

Kesan-kesan Perjanjian 1877 dan  1878

Melalui perjanjian dengan Sultan Brunei pada tahun 1877 dan perjanjian dengan Sultan Sulu pada tahun 1878, Syarikat Overbeck dan Dent memperolehi Borneo Utara seluas 28 000 batu persegi yang meliputi kawasan di antara Teluk Gaya di pantai barat hingga ke Sungai Sibuku di timur wilayah Kimanis.

      Syarikat Overbeck dan Dent membuat keputusan untuk membentuk sebuah syarikat British yang membolehkan rakyat British melabur melalui pembelian saham. Oleh sebab syarikat yang akan dibentuk itu ialah syarikat British, maka Overbeck yang bukan rakyat British menarik diri.Alfred Dent membeli semua hak Overbeck dan menubuhkan Persatuan Sementara Borneo Utara British Berhad. Selepas itu, beliau memohon piagam daripada kerajaan British untuk mengukuhkan kedudukan syarikat tersebut.

     Pada tahun 1881, kerajaan British meluluskan permohonan Alfred Dent kerana mempunyai kepentingan di Sabah. Pada tahun 1882, syarikat itu dinamakan Syarikat Borneo Utara British (SBUB) dan mengendalikan pentadbiran Sabah.Melalui pemberian Piagam Diraja, British memperluaskan kuasanya di Sabah di samping menghalang kuasa Barat lain bertapak di Sabah.

     Pada 1 November 1888, British bersetuju memberi Piagam Diraja kepada Persatuan Sementara Borneo Utara British Berhad. Nama syarikat ini telah ditukar kepada Syarikat Berpiagam Borneo Utara atau ringkasnya SBBU.[3]

---

[1]Ong Loo Chen, “Teks Sejarah Malaysia Dan Asia Tenggara”Penggal 3,(Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd., Bandar Baru   Bangi, 2014),65.

[2]Zainal Abidin Abdul Wahid, “ Malaysia Warisan dan Perkembangan”, (Dewan Bahasa dan Pustaka, Kuala Lumpur 1996), 207. 

[3]Ong Loo Chen, “Teks Sejarah Malaysia Dan Asia Tenggara”Penggal 3,(Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd., Bandar Baru   Bangi, 2013),6.

Huraikan struktur sosial masyarakat Melayu di Tanah Melayu sebelum campur tangan British pada tahun 1874.[20]

Pengenalan :

-Sebelum tahun 1874, struktur masyarakat Mealayu adalah bercorak feudal.Secara umumnya,

masyarakat Melayu dapat dibahagikan kepada dua golongan iaitu golongan pemerintah dan golongan yang diperintah.

-Golongan pemerintah merupakan kumpulan yang kecil tetapi mempunyai pengaruh dan kuasa

dalam masyarakat Melayu tradisional.Golongan pemerintah terdiri daripada sultan atau raja,kerabat diraja, pembesar dan ulama.

-Manakala, golongan yang diperintah mempunyai jumlah yang sangat ramai dalam kalangan masyarakat Melayu.Golongan ini terdiri daripada rakyat biasa yang merdeka dan golongan hamba.

-Setiap golongan dalam masyarakat Melayu mempunyai peranan masing-masing.

Isi:

1. Sultan atau raja.

-Sultan merupakan pemerintah tertinggi di setiap negeri.Sultan akan menjadi ketua kerajaan dan

ketua pemerintah serta mempunyai kedudukan yang istimewa dalam masyarakat .

-Sultan turut mempunyai kuasa dalam bidang ekonomi dan sistem kehakiman negeri.

-Seorang sultan turut mempunyai banyak keistimewaan berbanding dengan rakyat biasa.

-Misalnya,penggunaan bahasa dalam atau istana, penggunaan warna kuning dan alat- alat kebesaran diraja.Sultan juga juga dikaitkan dengan kuasa daulat.Rakyat yang menderhaka terhadap sultan akan terkena tulah.

-Upacara pertabalan sultan akan dilaksanakan untuk mengesahkan kekuasaan seorang sultan tersebut.Sultan yang mangkat akan digantikan oleh putera sulung atau adik lelaki sulung.

-Sultan juga menjadi lambang perpaduan dan keamanan negeri Melayu.

2.Pembesar

Kerabat diraja.

-Golongan ini mempunyai pertalian darah dengan sultan dan lazimnya menggunakan gelaran raja

atau tengku.

-Golongan tersebut mempunyai kedudukan dan pengaruh yang besar dalam masyarakat Melayu.Mereka turut memiliki keistimewaan seperti mana Sultan tetapi tidak boleh mengatasi keistimewaan Sultan. Mereka sangat dihormati oleh rakyat jelata.

-Anak-anak raja akan diberikan peluang untuk menjawat jawatan penting dalam kerajaan, misalnya akan memerintah daerah atau mukim tertentu.

-Bilangan kerabat diraja sangat ramai kerana amalan berpoligami oleh sultan.

-Walau bagaimanapun, anak daripada permaisuri pertama akan mendapat tempat yang istimewa, terutama dalam pelantikan sebagai putera mahkota atau raja muda.

-Golongan pembesar mempunyai kedudukan yang ketiga dalam struktur masyarakat Melayu sebelum tahun 1874 di Tanah Melayu.Golongan ini dikenali sebagai keturunan baik-baik atau anak baik-baik.

-Golongan pembesar terdiri daripada dua kumpulan iaitu kerabat diraja dan kerabat bukan diraja

. Golongan bukan kerabat diraja mendapat jawatan pembesar kerana mempunyai kebolehan mentadbir dan mempunyai jasa terhadap kerajaan.

-Golongan pembesar mempunyai tugas menjaga keamanan dan memungut cukai di kwasan atau

daerah masing-masing.

-Pembesar juga mempunyai kuasa dalam bidang kehakiman seperti menjatuhkan hukuman terhadap pesalah jenayah dan sivil.

-Pembesar juga bertanggung jawab untuk mengekalkan taat setia rakyat terhadap Sultan dengan cara melaksanakan sistem serah dan kerah.

-Selain itu,terdapat juga golongan pembesar yang bertugas di luar istana,iaitu penghulu dan ulama.

-Penghulu mempunyai tugas menjaga keamanan ,membekalkan tenaga buruh,mengutip cukai

dan memastikan rakyat taat setia terhadap Sultan.

-Ulama merupakan golongan cerdik ;pandai dalam bidang agama Islam .

-Golongan ini akan memegang jawatan seperti kadi,mufti ,imam, khatib mahupun guru agama

-Golongan ini akan bertindak sebagai penasihat kepada Sultan berkaitan dengan hukum-hakam agama Islam.

-Para ulama biasanya berketurunan Arab berasal dari Asia Barat ,India dan Pulau Jawa.

-Mereka menggunakan gelaran seperti maulana

3. Golongan merdeheka.

-Golongan ini terdiri daripda rakyat biasa dan orang asing.

-Rakyat biasa merupakan penduduk peribumi yang bermastautin tetap di negeri tertentu .

-Rakyat biasa hidup bebas menjalankan kegiatan ekonomi masing-masing seperti berniaga,menangkap ikan ,melombong ,tukang mahir dan sebagainya.

-Rakyat biasa merupakan pengikut taat setia terhadap pembesar yang mentadbir daerah.

-Mereka akan sentiasa mengikut arahan golongan pembesar.

-Mereka akan menjalankan semua suruhan pembesar,misalnya dalam sistem kerah dan serah.

-Rakyat Asing.Golongan ini hanya tinggal sementara di Tanah Melayu dan akan kembali ke negeri asal mereka.

-Golongan ini terdiri daripada pedagang,perantau,mubaligh dan senteri serta orang asing yang datang ke Tanah Melayu sebagai tentera upahan.

-Orang asing yang berkahwin dengan orang tempatan biasanya akan terus menetap di Tanah Melayu.

-Masyarakat Tamil-Islam merupakan kumpulan orang asing yang paling ramai di Tanah Melayu.Golongan orang asing tidak wajib mematuhi tradisi dan kebudayaan tempatan Melayu tetapi mereka mestilah mematuhi undang-undang masyarakat Melayu.

4. Hamba

-Golongan yang menduduki lapisan paling bawah dalam struktur masyarakat Melayu sebelum tahun 1874 ialah hamba.

-Hamba dalam masyarakat Melayu dapat dibahgaikan kepada tiga kumpulan ,iaitu hamba biasa,hamba berhutang dan hamba raja.

-Golongan hamba biasa merupakan golongan orang suruhan atau keturunan hamba.Golongan ini biasanya akan dijual beli dan menjadi hamba seumur hidup.Seluruh keluarganya akan menjadi hamba kepada tuannya.

-Manakala hamba berhutang merupakan orang biasa yang menjadi hamba kerana gagal membayar hutang.-amba berhutang akan bebas setelah nilai hutang tersebut habis setelah bekerja dengan tuannya.Antara kerja yang biasa dilakukan ialah bertani dan melombong.

-Selain itu ,hamba raja merupakan golongan merdeka yang telah melakukan kesalahan jenayah dan diampunkan oleh sultan.Hamba raja juga terdiri daripada tawanan perang .

-Hamba raja mempunyai kedudukan paling tinggi dalam kalangan semua hamba.

Kesimpulan:

-Struktur masyarakat Melayu sebelum tahun 1874 sememangnya sistematik;daripada golongan memerintah sehinggalah kepada golongan yang diperintah.

-Setiap golongan dalam struktur masyarakat Melayu mempunyai tugas dan peranan masingmasing.

-Namun,setelah campur tangan British dalm sistem politik negeri-negeri Melayu,struktur masyarakat Melayu telah mengalami perubahan yang ketara.

-Hal ini kerana peranan golongan pembesar dan hamba telah mula dihapuskan oleh penjajah British.

Faktor perluasan kuasa asing di Negeri-Negeri Melayu

Oleh-Ahmad bin Yaakob

Membincangkan faktor dan cara perluasan kuasa asing di Negeri-Negeri Melayu, Sabah dan Sarawak

1.Konsep perluasan kuasa.

Dasar meluaskan empayar atau tanah jajahan atau dasar imperialisme kuasa asing. Ringkasnya peluasan kuasa asing ialah penglibatan kuasa asing dalam hal ehwal politik sesebuah kawasan, wilayah atau negeri.[1]

a)Faktor-faktor peluasan kuasa asing di Negeri-Negeri Melayu.

1.Sebab-sebab ekonomi.

Pada peringkat awal, kuasa Barat hanya memerlukan pasaran dan pusat perniagaan sahaja. Selepas berlaku Revolusi Perindustrian, keperluan Britain berubah kepada kepentingan mendapatkan bahan mentah.Tanah Melayu mempunyai banyak bahan mentah seperti bijih timah, kelapa, emas dan lain-lain.[2] Selepas Revolusi Perindustrian, Amerika Syarikat dan Britain menjadi pemeli bijih timah yang terbesar. Ini kerana perusahaan mengetin makanan menghidupkan kembali permintaan terhadap bijih timah.[3]

Kuasa Barat juga mempunyai keinginan untuk melabur di Tanah Melayu.Sebelum tahun 1874,saudagar-saudagar British dan pegawai British mempunyai kepentingan ekonomi yang besar di Negeri-Negeri Melayu seperti Pahang, Sungai Ujong, Selangor dan Perak secara persendirian atau berkongsi dengan pedagang China dan ada kalanya dengan pembesar-pembesar Melayu. Sebagai contoh Paterson, Simons dan rakan-rakannya telah membayar $330 500 untuk mendapatkan konsesi di Kuantan pada tahun 1868. Syarikat Bijih Timah Sungai Ujong telah membayar $30 000 pada tahun 1872kepada Dato’ Kelana bagi     mendapatkan konsesi perlombongan. Tanah jajahan juga turut memainkan peranan penting untu memasarkan barangan kilang.[4]

.

2.Bimbang campur tangan kuasa-kuasa Barat lain.

Berlaku persaingan untuk menambahkan tanah jajahan di Barat. Ini menyebabkan British bimbang akan pertapakan kuasa Barat lain. Tahun 1870-1914 merupakan satu jangka masa yang aman di Eropah. Menjelang tahun 1870-an, semangat imperialisme dan perlumbaan mencari tanah jajahan telah meningkat di kalangan negara-negara Eropah. Kuasa Barat seperti Belanda, Itali, Perancis, Rusia berusaha untuk mendapatkan tanah jajahan. Antara kuasa-kuasa besar itu, Jerman paling dicurigai oleh British kerana selepas Penyatuan Jerman 1871, negara tersebut telah melancarkan satu dasar agresif yang menancam kedudukan British. Jerman telah menunjukkan minat untuk mendapatkan Pulau Langkawi. Rusia ingin membuka petempatan di Ujung Salang, manakalaPerancis bercadang membuka terusan di Segenting Kra. Amerika Syarikat pula menunjukkan minat untuk meluaskan pengaruhnya di Terengganu.

      Lord Kemerly, Setiausaha Negara bagi tanah jajahan British menegaskan kemungkinan Jerman akan campur tangan di Selangor. Beliau bimbang dengan keadaan tersebut lalu mengambil pendirian bahawa British tidak akan membenarkan sebarang kuasa asing membentuk tanah jajahan di Tanah Melayu.[5]Beliau telah mengarahkan Sir Andrew Clarke bakal Gabenor Negeri-Negeri Selat supaya membuat laporan tentang memulihkan keamanan di Negeri-Negeri Melayu untuk melindungi kepentingan pelabur dan kerajaan British.[6]

3.Perubahan politik dan dasar di Britain

Perubahan kerajaan daripada kerajaan liberal kepada kerajaan konservatif telah mempengaruhi perubahan daripada dasar tidak campur tangan kepada dasar campur tangan British di Tanah Melayu  pada tahun 1874. Kemenangan Parti Konsevatif mengalahkan Parti Liberal di Britain serta membentuk kerajaan baharu di bawah Disraeli yang menganut fahaman imperialisme telah mempengaruhi politik England. Kejayaan Parti Konsevatif menguasai kerajaan Britain Januari 1874 telah membawa kepada campur tangan British di Tanah Melayu. Perunahan ini elah disokong oleh pegawai-pegawai British  seperti Lord Kimberley dan Andrew Clarke.

4.Pembukaan Terusan Suez.

Terusan Suez telah dibina oleh Perancis di bawah pimpinan juruteranya yang bernama Ferdinand de Lesseps. Pembukaan Terusan Suez 1869 memendekkan jarak dari Barat ke India, China dan Asia Tenggara serta dapat menjimatkan kos pengangkutan.Pembukaan nya menggalakkan kedatangankuasa-kuasa Barat ke Timur.[7]

Pembukaannya menyebabkan kuasa Barat memperkukuhkan kedudukan politik mereka di Asia. Terutama apabila British telah membeli saham dari Khedif Gabenor Mesir yang hampir muflis.Dengan  penguasaan British ini maka imperialisme Barat dapat mara dengan cepat ke Asia Tenggara terutama ke Negeri-Negeri Melayu. Pembukaan Terusan Suez juga menyebabkan pelabuhan-pelabuhan baru dibuka seperti Singapura. Kedudukan Singapura telah menjadi tumpuan kepada pedagang dan penjajah Barat terutama British dan Belanda.[8]

5.Keadaan huru-hara di Negeri-Negeri Melayu.

Pada masa itu berlaku keadaan huru-hara di Tamah Melayu contohnya di Perak, Negeri Sembilan dan Pahang.

Berlaku perebutan takhta di Perak antara Raja Abdullah dan Raja Ismail. Manakala di Selangor berlaku Perang Kelang 1867 antara Raja Mahadi dengan Raja Abdullah.Perang Saudara di Pahang tercets disebabkan oleh perebutan jawatan Bendahara antara Wan Mutahir dengan Wan Ahmad. Pada tahun 1869, Tengku Antah dan Tengku Ahmad bersengketamerebut jawatan Yam Dipertuan Besar Negeri Sembilan. Berlaku perebutan kuasa di kalangan pembesar-pembesar Melayu untuk menguasai kawasan perlombongan bijih timah.

Perang Larut 1861-1873 berlaku di Perak.Ia melibatkan perkelahian antara kongsi gelap Cina Ghee Hin dan Hai San.[9]Perang ini berpunca dari pertelingkahan untuk mendapatkan kawasan lombong yang lebih luas.

Keadaan huru-hara ini menyebabkan saudagar dan pelabur di Negeri-Negeri Melayu membuat rayuan kepada British di Singapura dan London bagi mendapatkan perlindungan British. Keperluan untuk campur tangan semakin mendesak. Pada tahun 1873 seramai 243 orang pedagang Negeri-Negeri selat menulis surat kepada Setiausaha Tanah Jajahan British, Lord Kimberley bagi mendesai British untuk campur tangan.[10]

---

[1] Ibid,42.

[2] “Sistem Ekonomi”, dalam  Modul Pengajaran dan Pembelajaran STPM Sejarah Penggal 3, , (Putrajaya: Kementerian Pendidikan Malaysia,2013)25.

[3]Ong Loo Chen, Teks STPM Pra U Sejarah (Malaysia Dan Asia Tenggara), Penggal 3,43. 

[4]“Perluasan Kuasa Asing”, dalam  Modul Pengajaran dan Pembelajaran STPM Sejarah Penggal 3,25.  

[5] Ong Loo Chen, Teks STPM Pra U Sejarah (Malaysia Dan Asia Tenggara), Penggal 3,43

[6] Ibid.

[7]Ibid.,26.

[8] Siti Aishah Selamat, STPM Penggal 3, Modul Sejarah Malaysia dan Asia Tenggara (1800-2000),27.

[9]“Sistem Ekonomi”, dalam  Modul Pengajaran dan Pembelajaran STPM Sejarah Penggal 3,26.

[10]Ong Loo Chen, Teks STPM Pra U Sejarah (Malaysia Dan Asia Tenggara), Penggal 3,45.

Undang-Undang 99 Perak telah berjaya mewujudkan suasana kehidupan yang harmoni dalam masyarakat Melayu abad ke-19. Bincangkan.20M

Undang-Undang 99 Perak berasal dari Parsi dan dibawa ke Perak pada abad ke 19 oleh Syed Hassan al-Farodz dari Hadramaut.Undang-undang ini menetapkan kesalahan dan hukuman bagi 99 kelakuan.Disasarkan dalam bentuk dialog.Pengalaman undang-undang 99 Perak adalah lebih dipengaruhi oleh adat tempatan berbanding dengan unsur islam.

      Antara Tugas dan Tanggungjawab Pemerintah. Undang-undang 99 Perak memperlihatkan pengaruh adat berbanding unsur islam.Fasal 77 dalam undang-undang ini memperuntukkan takhta pemerintahan akan diwarisi oleh anak gahara yang paling tua dan jika tiada, yang kecil akan mewarisi.Undang-Undang 99 Perak menunjukkan lebih kepada pengaruh adat kerana mengikut Islam dalam soal pemilihan pemimpin ditentukan melalui konsep musyawarah.Contoh sistem pemerintahan yang lebih kepada mengamalkan adat lebih daripada islam .Hal ini dapat mewujudkan suasana yang harmoni pada zaman itu.

      Selain itu, Bidang Jenayah, Undang-undang 99 Perak lebih memperlihatkan kepada adat tempatan daripada unsur islam.Situasi ini boleh dilihat dalam soal pembunuhan sesama orang islam mengikut Fasal 23, orang islam yang membunuh orang islam lain tidak boleh dijatuhi hukuman bunuh sebaliknya dia dikatakan menjadi kafir.

      Hukuman ini tidak selaras dengan pengaruh hukum islam yang mengatakan seseorang yang membunuh akan dihukum bunuh juga.Contohnya,pembunuh akan dikenakan denda empat tahil ,dua paha emas,atau dua dirham dan disedekahkan setahil sepaha emas.Hukuman ini dapat mengurangkan kes pembunuhan dalam kalangan masyarakat islam dengan adanya denda yang dikenakan.

      Seterusnya, Urusan kekeluargaan seperti perkahwinan,pembahagian harta, dan penzinaan. Soal Penzinaan ,Fasal 50 yang menyentuh tentang hal penzinaanMengikut undang-undang ini, jika kedua-kedua penzina mengakuinya,mereka hanya diperintah bernikah dan membayar denda sepaha emas.Pernyataan sebegini jelas memperlihatkan hukuman dalam undang-undang ini lebih kepada adat tempatan daripada unsur islam.

      Jika Penghulu mendapati tiada kesalahan yang dilakukan, maka kesalahan itu boleh dibincangkan atau dimaafkan. Mengikut hukum islam bagi kesalahan zina seseorang yang tidak berkahwin dikenakan sebat 100 kali rotan. Melalui hukuman ini kegiatan maksiat dan penzinaan dapat dibendung pada masa itu.

      Dalam Soal Perkahwinan pula,menurut Fasal 65 –Pasangan yang baru dinikahkan tidak dibenarkan bersama selama lebih kurang 40hari di atas alas an untuk menjaga keimanan masing-masing. Tetapi mengikut islam ,selepas akad nikah dilangsungkan atau disahkan ,jadi suami isteri tinggal bersama.Contoh melalui perkahwinan ,perbuatan khalwat dapat dibendung maka suasana kehidupan yang harmoni dalam masyarakat melayu abad ke 19 dapat diwujudkan .

      Akhir sekali, Peraturan dan Adat Istiadat. Adat semasa menghadap ,memilih dan melantik raja. Contoh protokol semasa berada di dalam istana.

Kesimpulannya,hukuman yang terdapat dalam undang-undang 99 Perak didapati eberapa aspek

seperti pembunuhan,penzinaan,pewarisan harta tidak selaras dengan pengaruh hukum islam. Tegasnya ,undang-undang ini Berjaya menjamin keselamatan dan keamanan dalam Masyarakat Melayu.

RUJUKAN/SUMBER-Modul Puncak Sejarah Penggal 3 STPM Negeri Melaka 2015

SISTEM EKONOMI KOMERSIAL

Oleh- AHMAD BIN YAAKOB

Ekonomi komersial lebih mementingkan keuntungan dan pengumpulan harta melalui proses penukaran barangan atau jual beli serta melibatkan pembayaran. Kegiatan perdagangan dalam ekonomi bercorak komersial mencapai zaman kegemilangan  pada abad ke-15 dan ke-16 di  Melaka.Walaupun kegiatan seperti menternak , berburu binatang, mengumpul hasil hutan dan tanaman padi sering dianggap sebagai  kegiatan ekonomi tradisional, namun kegiatan ini juga turut dijalankan secara komersial.[1]   

b) Ciri-Ciri ekonomi komersil.

1.Penggunaan wang

Pada tahun 1800-an Negeri-Negeri Melayu telah mempunyai mata wang sendiri, Baang beharga yang diterima sebagai wang terdiri daripada logam berharga seperti emas,perak atau tembaga. Pada abad ke-19 di Negeri Sembilan, Pahang, Selangor dan Perak menggunakan mata wang timah yang dikenali sebagai jongkong tampang yang berbentuk separuh piramid atau pagoda. Contoh wang seperti tampang buaya dan syiling yang mempunyai nama pemerintah.[2]

2.Tempat jual-beli

      Urusan jual beli dijalankan di tempat yang tertentu  sama ada di pasar atau di tempat-tempat lain seperti kuala sungai yang menjadi tumpuan para pedagang.

3.Melibatkan golongan rakyat dan pemerintah.

      Rakyat jelata juga terlibat dengan ekonomi komersial yang diekanali sebagai berjaja. Ekonomi komersial golongan pembesar agak berbeza. Pembesar biasanya menjadi pemodal. Pembesa dikenali sebagai usahawan dalam kalangan masyarakat. Pembesar menguasai dan mengawasi perdagangan impot dan ekspot . Pembesar melantik wakil tertentu untuk menjalankan perniagaan  yang dikenali sebagai kiwi atau orang yang mahir dalam perniagaan.

4.Wujud perdagangan dengan negara luar.

      Perdagangan dengan dunia luar dijalankan di muara sungai yang menjadi pelabuhan persinggahan. Perdagangan dengan negara luar dikuasai oleh golongan pemerintah. Pelabuhan ini menjadi persinggahan utama saudagar-saudagar dari Asia Tenggara, India, Arab dan China. Oleh itu lalun Selat Melaka menjadi bertambah penting .

      Pada abad ke-19,Kuala Terengganu dan Kota Bharu juga muncul sebagai pusat perdagangan penting. Nilai debu emas yang didagangkan di Teengganu antara tahun 1835-1836 bernilai 14,840 wang Sepanyol. Kehadiran British ke Tanah Melayu membawa masuk pelaburan asing terutama dalam sektor perladangan dan perlombongan bagi tujuan ekspot.[3]

---

[1] Ruslan Zainuddin dan Abd Sukor Yusuf, Ace Ahead Teks STPM Sejarah Malaysia dan Asia Tenggara (1800-2000)  Edisi Kemaskini, (Shah Alam:Oxford Fajar,2014),396.

[2] “Sistem Ekonomi”, dalam  Modul Pengajaran dan Pembelajaran STPM Sejarah Penggal 3,21.

[3] Ibid,22.

Prinsip Umum Undang-Undang 99 Perak

Oleh-AHMAD BIN YAAKOB

Undang-undang 99 Perak ialah undang-undang tertua sekali di Perak berkaitan dengan hal ehwal agama dan tradisi masyarakat Melayu tradisional.Undang-undang 99 Perak dikanunkan pada tahun 1867 dan berkuatkuasa sehingga tahun 1900 apabila digantikan dengan undang-undang lain, iaitu bab Federated Malay States (FMS) 197.

Para pengkaji sejarah bersetuju bahawa Undang-undang 99 Perak bukanlah undang-undang yang digubal dan berasal dari Perak tetapi dibawa dari luar. Dipercayai bahawa undang-undang tersebut dibawa oleh Syed Hassan dari Hadramaut pada zaman pemerintahan Sultan Ahmad Tajuddin marhumTiurah Abang (1577 - 1584) dan Tuan Syed Abdul Majid sebagai menterinya. Teks Undang-undang 99 Perak disalin semula oleh Syed Jaafar  bin Syed Unus dengan membuat perubahan bersesuaian dengan masyarakat Perak.

Undang-undang 99 Perak memperlihatkan format undang-undang yang tersusun dalam bentuk soalan dan jawapan antara Raja Nasruan Adil dengan menterinya, Khoja Berza Amir Makim. Terdapat ciri-ciri keislaman, unsur bertimbang rasa, dan kompromi dalam Undang-undang 99 Perak.

Undang-undang Perak dikenali sebagai Undang-undang 99 Perak kerana mengandungi 99 perkara berkaitan undang-undang dalam pelbagai aspek.Undang-undang ini membuktikan masyarakat Melayu telah mempunyai sistem kehakiman berkaitan dengan kes-kes yang biasa berlaku dalam masyarakat pada zaman tradisional. Oleh demikian, Undang-undang 99 Perak dapat dijadikan bukti gambaran masyarakat Melayu tradisional dan tamadun Melayu di Perak.[1]

Prinsip-prinsip umum

(a) Penzinaan

(i) Fasal 6

Hukuman bagi pesalah yang mengambil isteri orang.

Fasal 6 memperuntukkan seorang pesalah yang mengambil isteri orang lain akan dibuang daripada mukimnya. Sekiranya tidak dibuang, dia hanya dikehendaki membayar denda (emas)' Bagi perempuan pula, hukumannya adalah dicukur rambutnya tetapi dia akan dilepaskan sekiranya membayar denda.

(ii) Fasal 50

Hukuman bagi pesalah yang melakukan zina.

Fasal 50 adalah tentang penzinaan jika kedua-dua penzina mengakuinya, mereka hanya diperintahkan bernikah dan membayar, denda sepaha emas. Jika penghulu mendapati tiada kesalahan, maka kesalahan itu boleh dibincangkan atau dimaafkan.

(b) Perkahwinan

(i) Fasal 65

Undang-undang 99 Perak memperuntukkan bahawa pasangan yang baharu bernikah. Pasangan suami isteri tidak dibenarkanbersama  selama lebih kurang 40 hari atas alasan untuk menjaga keimanan masing-masing.

(c) Pembunuhan

(i) Fasal 23

Hukum membunuh - pembunuhan sesama orang Islam.

Fasal 23 memperuntukkan hukuman terhadap orang Islam Orang Islam yang membunuh orang Islam tidak boleh dijatuhi hukuman bunuh kerana kedua-duanya akan binasa. Cuma orang yang

membunuh itu menjadi kafir. Hukuman yang boleh dikenakan ialah denda empat tahil dua paha emas (dua dirham) dan disedekahkan setahil sepaha emas.

(ii) Fasal 4

Hukum membunuh - orang kafir membunuh orang Islam.

Fasal 4 memperuntukkan seorang kafir membunuh seorang Islam. Orang kafir yang membunuh itu tidak boleh dibunuh balas kerana jika kafir ini dibunuh balas, tiada peluang bagi kafir tersebut memeluk Islam. Sebaliknya, pewaris si pembunuh hanya dikehendaki membayar sejumlah wang (dalam bentuk emas) kepada keluarga simati.[2]

(d) Protokol / Peraturan Raja / Orang Besar

(i) Fasal 24

Protokol istana

Di bawah Fasal 24, seseorang itu perlu mematuhi beberapa peraturan jika mengadap raja atau pembesar seperti menundukkan kepalanya semasa duduk dalam balai balairung seri, menumpukan perhatian (tidak boleh menolehkan pandangannya), tidak boleh memandang muka raja atau Pembesar, tidak boleh bercakap atau bertutur kata dalam nada suara yang tinggi, dan perlu duduk diam berdasarkan adat menghadap raja atau Pembesar.

(ii) Fasal 77

Peraturan raja

Fasal 77 menetapkan jika seseorang raja atau pemerintah di negeri tersebut mangkat,maka takhta pemerintahantersebut akan diwarisi oleh anak raja yang paling tua umurnya' Jika tiada'

maka anak raja yang umurnya paling kecil akan mewarisi takhta.

raja tersebut. Berdasarkan undang-undang tersebut, syarat utama bagi anak raja untuk mewarisi takhta pemerintahan ialah anak raja tersebut mesti anak gahara, iaitu anak yang dilahirkan oleh

raja dan permaisurinya daripada golongan diraja.

Peperangan

(i) Fasal 74

Fasal 74 menyatakan sekiranya sesebuah negeri ingin berperang dengan negeri lain, strategi untuk menang ialah meningkatkan belanja, tenaga tentera, senjata, menggunakan akal fikiran,

mempunyai ilmu yang luas, meminta bantuan daripada negeri yang berhubung, mempunyai semangat berani, menggunakan muslihat, memperkukuhkan kewangan, mendapatkan seorang

pemimpin yang mendapat sokongan ramai, dan tidak mengikut kata-kata orang.

Pembahagian harta

(i) Fasal 33

Fasal 33 memperuntukkan bahawa dalam pembahagian harta simati, anak perempuan akan diberikan rumah, kebun, pingganmangkuk, dan peralatan dapur. Alatan besi atau senjata, sawah

padi, atau lombong diberikan kepada anak lelaki. Segala hutang dan harta dibahagikan seperti berikut: anak lelaki mendapat bahagian dua kali lebih daripada anak perempuan. Harta lain akan

dibahagikan sama rata kepada semua anak secara adil. Anak yang belum berkahwin mesti mendapat sepuluh peratus lebih daripada anak lain.

Hal ehwal di kampung

(i) Fasal 2l

Fasal 21 mengatakan jika penduduk kampung mendakwa penduduk kampung yang lain melakukan kesalahan, iaitu kesalahan dari segi perlakuan atau pertuturan, maka dia tidak

boleh dijatuhkan hukuman dari segi denda. jika orang itu melakukan kesalahan buat kali kedua, baharulah pesalah itu boleh diambil tindakan yang sesuai.

Orang dagang

(i) Fasal 51

Fasal 51 menyatakan sekiranya orang dagang masuk ke dalam kampung dan meminta kebenaran untuk bermalam tetapi tidak dibenarkan atau dibenarkan bermalam tetapi hanya diberi makanan cukup hingga satu kali pada satu malam, mereka dianggap bersalah.

Hal ehwal agarma

(i) Fasal 58

Di bawah Fasal 58 syarat menjadi imam atau khatib ialah

mempunyai sifat mulia, pertuturan yang baik, menguasai maklumat tentang hari bulan dan tahun, sanggup bersusah-payah demi kebaikan orang lain, bersikap pemurah, menjadi orang yang awal masuk ke masjid pada hari ]umaat, dan sanggup membaiki masjid yang rosak.

Hakim/ Kadi

(i) Fasal 79

Fasal 79 manyatakan syarat menjadi Kadi di dalam negeri atau mukim ialah perlu menguasai segala hukum Allah s.w.t. dan Nabi Muhammad s.a.w, mengetahui adat dan hukum negeri, mempunyai suara yang merdu, mempunyai tubuh badan yang sihat, tidak cacat, dan memiliki sifat yang mulia.

(k) Perlembagaan

(i) Fasal 99

Fasal 99 memperuntukkan hubungan antara raja dengan pembesar serta rakyat dan hubungan antara rakyat dengan pembesar.Raja mesti memberitahu semua perkara sama ada baik atau

buruk kepada pembesar-pembesar baginda. Begitu juga dengan pembesar negeri yang mesti memaklumkan segala perkara baik dan buruk kepada raja.

(l) Ternakan / tanaman

(i) Fasal 14

Ternakan Fasal 14 mengatakan jika binatang itu dicederakan oleh orang lain  hukumannya ialah orang yang mencederakan binatang itu perlu membayar separuh harga binatang tersebut kepada tuan punya binatang tersebut. Jika seseorang itu memelihara binatang yang haram dan binatang itu mencederakan orang lain, hukumannya ialah binatang itu akan dibuang dan tuan binatang tersebut perlu membayar sepaha emas kepada orang yang dicederakan oleh binatangnya. Jika orang yang dicederakan oleh binatang tersebut mati, maka binatang tersebut perlu dipulangkan kepada waris simati dan tuan punya binatang tersebut perlu membayar denda sebanyak setahil sepaha emas. |ika binatang yang haram mencederakan orang lain dan orang tersebut meninggal dunia, maka tuan punya binatang tersebut hanya perlu membayar denda sebanyak sepaha emas sahaja.

(ii) Fasal 15

Fasal 15 mengatakan jika sesuatu tanaman dimusnahkan oleh seseorang dan tanaman yang tinggal itu tidak berguna lagi, walaupun tuan punya tanaman itu tidak meminta sebarang pampasan, orang yang memusnahkan tanaman tersebut perlu membayar separuh harga tanaman itu dan denda sebanyak sepaha emas. Tetapi, jika tanaman yang dimusnahkan oleh orang tersebut masih berguna, orang yang memusnahkan tanaman tersebut perlu membayar harga tanaman tersebut dan denda sebanyak sepaha emas.[3]

---

[1] Ong Loo Chen, Teks STPM Sejarah, (Bandar Baru Bangi: Penerbitan Pelangi Sdn.Bhd, 2013),20.

[2]Ibid,21.

[3]Ibid,23. 

KONSEP DAN PERANAN RAJA

OLEOLEH-AHMAD BIN YAAKOB

1.Konsep Raja.

Perkataan raja merupakan istilah yang berasal daripada bahasa sanskrit. Institusi beraja bermula seiring dengan kemasukan pengaruh Hindu-Buddha ke alam Melayu.Konsep raja dalam masyarakat Melayu tradisional digubal berasaskan sistem feudal, iaitu raja menjadi ketua negara yang menduduki peringkat tertinggi dalam hierarki sosial sesebuah kerajaan atau negara.[1]

      Sistem pemerintahan beraja,merupakan satu sistem pemerintahan yang meletakkan raja sebagai ketua pemerintah di sesebuah negeri, berkuasa mutlak. Konsep raja diperkuatkan dengan konsep “Daulat dan Derhaka.” Selepas kedatangan Islam gelaran raja diganti dengan gelaran sultan, Baginda mula dianggap sebagai pemimpin dan ketua agama Islam melalui konsep Amirul Mukminin.[2]

      Bagi mengukuhkan kedudukan raja ang luhur dan suci ini, beberapa aspek khas diamalkan bagi membezakan raja dengan golongan pemerintah yang lain.Raja mempunyai beberapa keistimewaan seperti bahasa, warna, alat kebesaran dan lambang kebesaran.[3]Antara pemilikan peralatan khas ialah seperti cop mohor, keris, lembing, kendi, ketur dan sebagainya. Alat muzik Diraja seperti nobat, warna istimewa seperti payung kuning untuk raja dan payung putih untuk anak raja dan keluarga Diraja. Rakyat dikehndaki mencurahkan taat setia  terhadap aja mereka yang dianggap sebagai Khalifah Allah dimuka bumi. Sesiapa yang melangar perintah raja diangap mengingkari perintah Allah SWT.[4]

Peranan Raja.

Dalam masyarakat Melayu tradisional  hubungan antara raja dan rakyat terjalin berpandukan konsep  penaung dan dinaungi. Dalam hubungan ini raja menjadi penaung kepada rakyat jelata. Rakyat bergantung kepada kepada raja bukan sahaja untuk memperolehi perlindungan dari musuh malah memenuhi keperluan dari segi ekonomi.

1.Politik

Ketua pemerintah tertinggi negeri

Raja bereperanan sebagai pemerintah teringgi sesebuah negara atau kerajaan. Baginda bertanggungjawab  dalam semua urusan pemerintahan dan pentadbian negara.

Raja hanya berkuasa di kawasan Dirajanya. Selain itu, baginda juga merupakan ketua negeri yang berkuasa mutlak.[5]

Ketua undang-undang dan kehakiman

Raja berperanan sebagai penggubal undang-undang untuk memelihara dan mengekalkan keamanan dalam negeri serta menjamin ksejahteraan hidup rakyat jelata. Semua rakyat wajib mematuhi  mematuhi segala undang-undang yang ditetapkan tanpa sebarang persoalan. Raja bertanggungjawab memastikan segala undang-undang yang digubal ini dikuatkuasakan. Baginda menjadi Ketua Hakim dalam membicarakan pesalah dan menjatuhkan hukuman termasuk hukuman bunuh. Baginda juga berhak untuk memberi pengampunan kepada sesiapa sahaja yang diiginkan.

      Raja juga berkuasa melantik para pembesar negeri untuk membantu baginda dalam menjalankan pemerintahan dan melicinkan semua urusan pentadbiran negara.[6]

Ketua tentera

     Raja bertindak sebagai ketua angkatan tentera dan mengetuai tentera dalam peperangan dengan negara luar. Raja tidak mempunyai pasukan tentera kebangsaan tetapi boleh memanggil rakyatnya untuk melaksanakan perkhidmatan tentera.

Berkuasa melantik bakal pengganti raja berdasarkan sistem warisan.

Oleh sebab sistem penggantian takhta bercorak warisan , baginda berkuasa melantik bakal pengganti raja dari kalangan putera-putera banginda.[7]

2.Ekonomi

Raja mempunyai kuasa penuh dalam bidang ekonomi dengan menguasai semua sumber ekonomi negeri termasuk pertanian dan perlombongan. Raja bertanggungjawab menentukan sistem pungutan cukai. Baginda juga bertanggungjawab  melantik wakil kerajaan untuk mengurus khazanah negar dan hasil mahsul kerajaan serta mengendalikan urusan perdagangan di pelabuhan.

      Raja tidak mempunyai tenaga buruhnya sendiri, tetapi di bawah sistem kerah, baginda boleh mengerah tenaga rakyat untuk bekerja secara percuma di bawah pengawasan pembesar masing-masing untuk membuat kerja-kerja seperti membina istana, parit dan tali air.[8]   

3.Sosial

Menduduki hierarki tertinggi dalam susun lapis masyarakat.

Ketua agama Islam dan adat istiadat Melayu.

Selepas kemasukan pengaruh Islam di alam Melayu, raja beperanan sebagai Ketua Agama Islam. Seiring dengan ked

[4]S,B.Teoh, Norizan Yusuff, Nurul Huda Md.Yusop, Sejarah STPM Penggal 3,5.

[5]Ong Loo Chen, “Teks Sejarah STPM Pra U, Sejarah (Malaysia dan Asia Tenggara Penggal 3,

[6] Ruslan Zainuddin dan Abd Sukor Yusuf, Ace Ahead Teks Sejarah Malaysia dan Asia Tenggara (1800-200) Penggal 3,Edisi Kemaskini (Shah Alam: Oxford Fajar Sdn. Bhd, 2014),4.

[7] Ibid,5.

[8] Ruslan Zainuddin dan Abd Sukor Yusuf, Ace Ahead Teks Sejarah Malaysia dan Asia Tenggara (1800-200) Penggal 3,5.

[9]“Insitusi Pemerintahan”, dalam  Modul Pengajaran dan Pembelajaran STPM Sejarah Penggal 3,3.udukan ini baginda sentiasa dihormati dan disanjung oleh rakyat. Titah perintah raja tidak boleh dibantah oleh rakyat kerana raja dianggap sebagai  Khalifah Allah di dunia.

       Baginda juga melantik para pemimpin agama untuk membimbing akyat dalam urusan keagamaan  serta memastikan rakyat taat setia kepada raja yang memerintah.     

Khalifah Allah di muka bumi. Baginga juga menjaga keselamatan dan kebajikan rakyat.[9]

---

[1] Ruslan Zainuddin dan Abd Sukor Yusuf, Ace Ahead Teks Sejarah Malaysia dan Asia Tenggara (1800-200) Penggal 3, (Shah Alam: Oxford Fajar Sdn. Bhd, 2013),3.

[2] S,B.Teoh, Norizan Yusuff, Nurul Huda Md.Yusop, Sejarah STPM Penggal 3, (SAP Publication (M) SDN. BHD,2014),5.

[3]“Insitusi Pemerintahan”, dalam  Modul Pengajaran dan Pembelajaran STPM Sejarah Penggal 3,(Putrajaya: Kementerian Pendidikan Malaysia,2013)2.  .