SISTEM RESIDEN

Oleh-AHMAD BIN YAAKOB

Pengubahsuaian Pentadbiran .

Pengenalan Sistem Residen.

1.Pengenalan Sistem Residen.

Sistem Residen diperkenalkan secara rasmi di Perak 1874 selepas Perjanjian Pangkor dan kemudiannya diperluaskan ke Selangor 1875, Pahang 1888 dan Negei Sembilan 1889. Sistem Residen merupakan satu bentuk sistem pemerintahan secara tidak langsung di Negeri-Negeri Melayu di Pantai Barat Tanah Melayu.[1]

      Mengikut Sistem Residen, Residen ialah seoang pegawai British yang dilantik untuk menasihati sultan dan nasihatnya itu mesti dipatuhi dalam semua perkara, kecuali berkaitan dengan agama Islam dan adat istiadat Melayu. Walaupun Perjanjian Pangkor dikatakan menjamin kedaulatan raja-raja dan kedudukan negeri-negeri Melayu sebagai wilayah di bawah perlindungan British, tetapi kuasa memerintah kuasa memerintah sebenarnya berada di tangan Residen British yang mentadbir atas nama sultan.[2]

      Residen berkuasa dalam semua sistem pentadbiran negeri, termasuk kutipan cukai dan kawalan ke atas hasil negeri.Raja-raja Melayu kini terpaksa patuh kepada nasihat Residen yang bertanggungjawab kepada Residen Jeneral, iaitu Gabenor Negeri-Negeri Selat.[3]British perkenalkan beberapa perubahan secara beransur-ansur di negeri-negeri Melayu melalui institusi-institusi politik tradisi yang wujud ketika itu.[4]

b)Penubuhan Majlis Mesyuarat Negeri.

i.Ditubuhkan untuk membincangkan perkara-perkara yang melibatkan pentadbiran negeri.

ii.Berperanan untuk menemukan pegawai British dan pembesar Melayu supaya mereka dapat berunding tentang perkara-perkara yang menyentuh kepentingan masyarakat Melayu.

iii.Pada peringkat awal penubuhan, Majlis Mesyuarat Negeri berperanan sebagai badan penasihat.

iv.Dianggotai oleh sultan sebagai ketua, Residen British, 12 orang pembesar Melayu dann seorang wakil Cina.

v.Mesyuarat ini dikendalikan dalam Bahasa Melayu.

vi.Tidak mempunyai kuasa perundangan yang luas.

vii.Kuasa sultan dalam majlis juga terbatas kerana hanya berkuasa dalam agama Islam dann adat-istiadat Melayu.[5]

c)Sistem pentadbiran Tanah.

i.Telah mewujudkan kestabilan politik bagi membolehkan British meneruskann usaha

mengeksloitasi kekayaan ekonomi di Neger-Negeri Melayu.

ii.British mengambil langkah-langkah untuk menyusun semula sistem pentadbiran tanah.

iii.Memperkenalkan undang-undang dengan menjadikan tanah sebagai hak milik persendirian.

d)Sistem Pentadbiran Negeri.

British adakan perubahan pantadbiran dengan membahagikan negeri kepada beberapa buah

daerah yang diketuai oleh seorang pemungut dan Majistret untuk memungut cukai dan mentadbir

keadilan di daerah itu.

ii.Nama Pemungut dan Majistret kemudian ditukarkan kepada Pegawai daerah dan ditugaskan

kepada perkara-perkara berikut;

Kendalikan urusan cukai dan sewa tanah.

Jaga keamanan dan kuatkuasa kan undang-undang.

Bertanggungjawab dalam perkara seperti kesihatan awam.kewangan dan sistem keadilan dalam

daerah di bawah jagaannya.

iii.Wujudnya sempadan geografi yang jelas antara negeri kesan daripada pembahagian negeri

kepada daerah.

iv.Kedudukan daerah ditentukan oleh kesetiaan peribadi pembesar kepada raja.

v.Daerah ini mungkin akan jatuh ke tangan pembesar yang lain jika berlaku pergolakan.

vi.Dalam sistem pentadbiran yang baharu setiap daerah dibahagikan kepada beberapa buah unit

pentadbiran yang lebih kecil dikenali sebagai mukim dengan diketuai oleh seorang penghulu.

viii.Unit di peringkat bawah sekali ialah kampung yang diketahui oleh seorang ketua kampung.

ix.Berperanan sebagai penghubung antara penduduk kampung dengan pentadbiran yang lebih

tinggi.[6]

---

[1] Ruslan Zainuddin, Sejarah Malaysia,(Shah Alam:Fajar Bakti,2003),340.

[2] Ibid,340

[3] Ruslan Zainuddin, Sejarah Malaysia,(Shah Alam:Fajar Bakti,2000),298.

[4] “Pengubahsuaian dalam pentadbiran, ekonomi dan pendidikan.” dalam dalam  Modul Pengajaran dan Pembelajaran STPM Sejarah Penggal 3, (Putrajaya: Kementerian Pendidikan Malaysia,2013),31.

[5] Ibid,32

[6] Ibid,33