Peranan Diponegoro

OLEH- AHMAD BIN YAAKOB.

Latar Belakang

       Diponegoro merupakan putera sulung Hamengkubuwono III, seorang raja Mataram di Jogjakarta. Beliau lahir pada 11 November 1785 di Jogjakarta. Nama sebenarnya ialah Bendoro Raden Mas Ontowiryo.Apabila Hamengkubuwono III mangkat pada tahun 1814, Raffles telah melantik Djarot sebagai pemerintah Jogjakarta dengan gelaran Hamengkubuwono IV. Raffles berjanji akan melantik Diponegoro sebagai pemerintah Jogjakarta selepas kemangkatan Djarot.

       Apabila Djarot mangkat pada 1822, Raffles tidak berada di Pulau Jawa lagi kerana Belanda telah kembali semula selepas tamatnya Perang Napoleon. Belanda melantik putera Djarot yang baru berumur dua tahun sebagai pengganti dengan gelaran Hamengkubuwono V.

Diponegoro dilantik sebagai penasihat sahaja. Diponegoro banyak menghabiskan masa beribadat di Tegalraja. Beliau mendapat ilham untuk menyelamatkan tanah Jawa serta masyarakatnya. Pada tahun 1825, beliau memimpin Perang Jawa untuk menentang kekejaman dan penindasan Belanda di Pulau fawa.

Peranan Diponegoro

 Membela nasib masyarakat peribumi

(a) Pembatalan kontrak penyewaan tanah oleh Van der Capellan

(i) Masyarakat peribumi Jawa tidak puas hati dengan tindakan Van der Capellan membatalkan kontrak penyewaan tanah yang diperkenalkan oleh Raffles.

(ii) Peraturan pembatalan diluluskan pada tahun 1823 yang menyebabkan semua penyewaan tanah yang melibatkan orang Eropah dengan pemimpin tempatan di Jogjakarta dan Surakarta dibatalkan. Malah ditetapkan wang sewaan dan wang pendahuluan mesti dipulangkan.

(iii) Apabila kontrak penyewaan tanah diperkenalkan oleh Raffles, kaum tani yang paling ditindas. Ini disebabkan tuan tanah telah mendapat wang pendahuluan daripada penyewa bangsa Eropah. Melalui bayaran wang pendahuluan, pengusaha berkuasa ke atas

tanah dan petani. Seringkali, petani ditindas oleh penyewa yang berusaha memaksimumkan keuntungan.

(iv) Dengan pembatalan kontrak penyewaan tanah, kaum tani sekali lagi tertindas. Tuan tanah dikehendaki membayar balik wang pendahuluan kepada pengusaha. Tuan tanah memaksa petani bekerja lebih keras untuk mendapatkan hasil yang lebih agar mereka dapat membayar balik wang pendahuluan kepada pengusaha.

(v) Golongan bangsawan juga berasa tidak puas hati dengan pembatalan kontrak sewa tanah.

(b) Pelbagai jenis cukai dikenakan ke atas masyarakat Jawa

(i) Selain membatalkan kontrak sewa tanah, Belanda juga mengenakan cukai ke atas tanah orang Jawa. Pemungut cukai kebanyakannya terdiri daripada orang Cina yang mengenakan cukai yang lebih tinggi daripada kadar yang ditetapkan oleh kerajaan. Sekali lagi, masyarakat Jawa tertindas.

(ii) Kerajaan Belanda juga mengenakan tol ke atas orang tempatan yang melalui tanah kerajaan untuk pergi ke ladang mereka di kawasan pedalaman dan balik dari ladang ke tanah kerajaan.

(iii) Tindakan pemungut cukai yang mengenakan kadar tol sesuka hati telah menambahkan kesengsaraan dan kesulitan mereka.

(iv) Pelbagai jenis cukai yang membebankan rakyat, misalnya cukai tanah, cukai rumah, dan cukai binatang ternakan.

(c) Penindasan orang Cina

(i) Orang Cina memberi pinjaman wang kepada orang Jawa dengan kadar faedah yang tinggi.

(ii) Orang Cina menjadi orang tengah dalam perdagangan garam. Mereka membelinya dengan harga yang murah dan menjualnya dengan harga yang tinggi.

Mempertahankan kesucian agama Islam

(a) Pembinaan jalan raya

(i) Keputusan Belanda untuk membina jalan raya melalui tanah perkuburan nenek moyang Diponegoro menyebabkan beliau mengisytiharkan perang jihad terhadap Belanda.

(ii) Belanda enggan mengiktiraf beliau sebagai ketua agama di Jawa. Sebagai wali Allah, Diponegoro bertindak menghalau orang kafir dari tanah Jawa.

(iii) Diponegoro dan masyarakat Jawa menganggap usaha Belanda ini mencabuli adat resam tempatan, tatasusila, nilai-nilai sosial, dan agama Islam.

(b) Peranan Diponegoro sebagai Ratu Adil

(i) Diponegoro ialah seorang yang kuat agama dan berusaha mempertahankan kesucian agama Islam.

(ii) Diponegoro melancarkan Perang jihad untuk memulihkan pemerintahan Islam di Jawa.

(iii) Masyarakat Jawa menyokong Diponegoro kerana mempercayai beliau ialah seorang Ratu Adil yang akan membela nasib dan membebaskan mereka daripada segala penindasan.

(iv) Belanda tidak mengakui Diponegoro sebagai pemimpin Islam di Jawa. Bagi masyarakat Jawa, tindakan ini menunjukkan Belanda tidak menghormati kepercayaan agama Islam.

Perjuangan Diponegoro dalam Perang Jawa (1825 - 1830)

(a) Diponegoro berjaya mendapat sokongan kaum tani, para ulama,golongan bangsawan, dan para bupati. Pengikut Diponegoro ialah Kyai Mojo, Kyai Hasan Besari, Sentot, dan Mangku Bumi. Mereka melancarkan Perang gerila terhadap orang Belanda.

(b) Pada mulanya, Diponegoro berjaya dalam pertempuran berhampiran Lengkong dan Delanggu. Diponegoro dilantik menjadi Sultan dengan gelaran "sultan Abdulhamid Cokro Amirulmukminin Sayidin Panotogomo Khalifatullah Tanah Jowo'. Gelaran tersebut jelas menunjukkan pengaruh agama Islam dalam Perang Jawa.

(c) Perang Jawa berlarutan selama lima tahun. Tentera Diponegoro mengalami kemerosotan apabila ramai daripada mereka mati kebuluran dan diserang penyakit.

(d) Orang kanan Diponegoro iaitu Sentot dan Mangku Bumi berpaling tadahmemihak kepada Belanda. Ini melemahkan perjuangan Diponegoro. Akhirnya, beliau bersetuju berdamai dengan Belanda. Belanda enggan mengiktiraf Diponegoro sebagai Sultan Surakarta dan Ratu Adil.

Kesimpulan

Pada 3 Mei 1830, Diponegoro dan rombongannya diberangkatkan dengan kapal Pollux ke Manado dan ditawan di benteng Amsterdam. Kemudian, mereka dipindahkan ke benteng Rotterdam di Makassar, Sulawesi Selatan.Pada 8 Januari 1855, Diponegoro meninggal dunia dan dimakamkan di kampung Jawa Makassar.

Diponegoro berjuang untuk agama dan bangsa, membela nasib kaum tani dan bangsawan, serta mempertahankan agama Islam.Beliau seorang tokoh nasionalis yang memimpin orang Jawa ke arah satu perjuangan menyelamatkan tanah air (tanah Jawa) daripada penjajahan orang kafir.

JADUAL ANALISIS SOALAN STPM SEJARAH MALAYSIA KERTAS P3 2014U

 

BIL	TEMA/TAJUK	13	13  U	14	14 U
1	1  Institusi Pemerintahan 2.     Peranan Raja Melayu	/
	3.      Pembesar-
	4.      2  Hukum Adat dan Undang-Undang 5.         Peranan Undang-undang Adat			/
	3  Sistem sosial/susun lapis masyarakat Melayu				/
	1.                4  Sistem ekonomi sara diri/		/
	Ekonomi Komersial -Getah-bijih timah
	1.      1  Institusi Pemerintahan 2.     Peranan Raja Melayu
2	Transfomasi Masyarakat 2.1 Perluasan kuasa asing di TM-Kel
	Johor				/
	2.2 Penentangan terhadap kuasa asing di Perak,Terengganu		/
	2.3 Pengubahsuaian dalam pentadbiran ekonomi dan
	Pendidikan-sekolah Vernakular
	NMB			/
	2.4 Masyarakat pelbagai kaum
3	Nasionalisme dan pembentukan negara bangsa 3.1 Gerakan nasionalisme
	3.1.1 Faktor Kemunculan
	3.1.2 Gerakan persatuan,kelab agama, ekonomi, sosial,politik
	3.2 Perjuangan mencapai kemerdekaan       Kesan Pendudukan Jepun di Tanah Melayu	/
	Malayan Union
	Gerakan Anti Penyerahan di Sarawak
	Persekutuan Tanah Melayu-
	PKM
	Langkah-langkah mencapai kemerdekaan
	Pembentukan Malaysia
4	Pengisian kemerdekaan 4.1 Sistem pemerintahan-Persekutuan,Raja berperlembagaan
	4.2 Pembinaan Negara dan Bangsa 4.2.1 Pembangunan Sosial i.Bahasa Kebangsaan.
	ii.Dasar Pendidikan Kebangsaan			/
	4.2.2 Pembangunan ekonomi
	i.Dasar Pembangunan Luar Bandar-
	Rancangan pembangunan ekonomi 1957-1963.				/
	ii.Dasar Ekonomi Baru DEB -19
	iii.Dasar Kebudayaan Kebangsaan.		/
	iv.Rukun Negara.
	Sumbangan tokoh Tunku Abdul Rahman
	Tun Abdul Razak-Pahang,Terengganu
	Tun Hussein Onn
	Tun Dr Mahathir Mohamad
	4.3 Wawasan 2020
	4.4 Perhubungan luar       Peranan Malaysia dalam OIC	/

Terangkan sumbangan Tunku Abdul Rahman Putra al-Haj dalam bidang politik sejak dilantik menjadi Presiden UMNO pada tahun 1951. [20]

Tunku Abdul Rahman Putra al-Haj lahir pada 8 Februari 1903. Beliau merupakan putera ketujuh Sultan Abdul Halim Shah iaitu Sultan Kedah yang ke-24. Beliau belajar di sekolah Melayu sebelum berpindah ke Penang Free School. Pada tahun 1919, beliau melanjutkan pelajaran ke St Catherine's College. Pada tahun 1925, beliau lulus dari Universiti Cambridge. Beliau merupakan anak Melayu pertama yang mendapat kelulusan universiti dari England.

      Kemudiannya, Tunku menyertai perkhidmatan awam di Kedah dan pernah bertugas sebagai pegawai daerah di Kuala Muda, Padang Terap, Langkawi dan Kulim. Beliau kemudiannya melanjutkan pelajaran dalam bidang undang-undang di Inner Temple dan ditauliahkan sebagai peguam pada tahun 1949. Pada tahun tersebut juga Tunku telah menyertai UMNO dan dipilih sebagai ketua UMNO negeri Kedah. Pada 26 Ogos 1951,Tunku dipilih sebagai Presiden UMNO peringkat kebangsaan setelah Dato' Onn Ja'afar meletak jawatan. Sebelum dipilih sebagai Presiden, Tunku memang sangat aktif dalam bidang politik.

      Beliau bersama-sama dengan raja-raja Melayu dan orang Melayu menentang Malayan Union.Antara usaha awal Tunku ialah langkah-langkah untuk mewujudkan perpaduan sebelum memperjuangkan kemerdekaan. Beliau telah mengadakan pakatan murni demi memupuk perpaduan kaum. Beliau telah menganjurkan konvensyen kebangsaan bersama-sama dengan MCA pada tahun 1954.

      Pada tahun 1955. Parli Perikatan telah dibentuk iaitu gabungan UMNO, MCA dan MlC. Dalam pilihan raya Majlis Perundangan Persekutuan, Parti Perikatan berjaya mencapai kemenangan cemerlang dengan memenangi 5l buah kerusi. Kemenangan itu menyebabkan Tunku dilantik sebagai Ketua Menteri Persekutuan Tanah Melayu.

      Pada tahun 1956, Tunku mengetuai rombongan ke London untuk menuntut semula kedaulatan negara daripada kerajaan Britian. Perjanjian kemerdekaan ditandatangani di London pada 8 Februari 1 956. Tarikh kemerdekaan ditetapkan pada 31 Oktober 1957. Sebuah suruhanjaya iaitu Suruhanjaya Reid dibentuk untuk mengkaji perlembagaan bagi Tanah Melayu.

      Selepas merdeka Tunku dilantik sebagai Perdana Menteri pertama. Beliau terus memimpin Parti Perikatan dalam tiga pilihan raya iaitu pada tahun 1959, 1964 dan 1969. Kepimpinan Tunku adalah faktor yang mendorong Tanah Melayu berjaya mencapai kemerdekaan tanpa pertumpahan darah.Dasar toleransi dan taktik permuafakatan kaum beliau menunjukkan keunggulan beliau sebagai seorang pemimpin yang bijak.

      Sumbangan Tunku yang lain ialah usaha beliau dalam menamatkan ancaman komunis di Tanah Melayu. Beliau sanggup mengadakan Rundingan Baling dan bertemu dengan Chin Peng. Hal ini jelas membuktikan bahawa beliau adalah seorang pemimpin yang mengambil berat tentang keamanan dan keselamatan negara. Rundingan Baling telah berlangsung di Sekolah Rendah Baling pada 28 Disember 1955. Rundingan ini tidak berjaya kerana Tunku enggan mengiktiraf PKM sebagai parli politik yang sah. Namun demikian, perjuangan PKM

bertambah lemah kerana tidak mendapat sokongan daripada penduduk tempatan yang sudah pun yakin terhadap pemerintahan Tunku. Malahan terdapat gerila PKM yang menyerah diri dan ada juga yang melarikan diri ke sempadan Thailand. Ancaman komunis tamat semasa pemerintahan Tunku dan darurat diisytiharkan tamat pada tahun 1960.

      Sumbangan politik Tunku yang masih disanjung tinggi ialah usaha beliau membentuk Gagasan Malaysia. Pada 27 Mei 1961, Tunku telah  mengemukakan idea pembentukan Malaysia di Hotel Adelphi Singapura. Tujuan beliau adalah untuk menjamin kekukuhan politik, keselamatan, ekonon.ri dan sosial semua negara yang terlibat. pada peringkat awal, gabungan ini melibatkan Tanah Melayu, Singapura, Sabah. Sarawak dan Brunei tetapi kemudiannya Brunei telah menarik diri kerana rnenghadapi pemberontakan daripada rakyat yang dipirnpin oleh A.M.Azahari selain disebabkan isu hasil minyak.

      Pembentukan Gagasan Malaysia juga mendapat reaksi negatif dari negara jiran seperti Filipina dan Indonesia yang kemudiannya melancarkan konfrontasi. Tunku dengan kebijaksanaannya berjaya mengatasi segala cabaran ini dengan mendapat sokongan padu dari

rakyat, kerajaan British dan PBB. pada l6 Septernber I963, Persekutuan Malaysia telah dibentuk dan Tunku digelar 'Bapa Malalsia'.

      Tunku juga telah merintis jalan dalarn menggubal dasar luar negara dengan rrengarnbil kira beberapa faktor penting. Pada peringkat awal kemedekaan, beliau mengamalkan dasar probarat dan antikomunis.Dasar ini dapat menjamin kedauiatan negara daripada ancaman musuh. Pada masa yang sarna, dasar ini dapat menjamin kestabilan politik dan ekonomi negara.

      Tunku juga menjalinkan hubungan baik dengan negara jiran dengan mencadangkan penubuhan ASA dan MAPHILINDO. Tujuan pertubuhan-pertubuhan tersebut adalah untuk rneningkatkan persahabatan dan penyertaan dalam ASEAN. ASEAN yang dibentuk pada tahun 1967 bertujuan mewujudkan hubungan serantau yang baru.

      Sumbangan politik Tunku yang amat besar ialah penyertaan beliau dalam pentubuhan Pertubuhan Persidangan Islam (OIC). Bagi menghargai sumbangannya, Tunku telah dilantik sebagai Setiausaha Agung OIC yang pertama. Tunku berusaha mendapatkan kerjasama OIC untuk menyelesaikan peperangan Iran-lraq. pada masa yang sama Malaysia juga rnenyokong perjuangan rakyat palestin dalam memerangi kezaliman rejim lsrael. Tunku juga menubuhkan Bank Pembangunan Islam yang rnemberi bantuan kewangan kepada negara anggota OIC.

      Selain dari itu, Tunku juga mementingkan hubungan antarabangsa. Malaysia bergerak aktif dalam badan-badan antarabangsa seperti PBB dan Komanwel Tunku telah menghantar misi perdamaian dan kearnanan ke Congo pada tahun 1961. Beliau juga sangat menghormati hak asasi manusia dan ini digambarkan dalam usaha beliau mengkritik keras DasarAparteid di Afrika Selatan sehingga negara tersebut disingkirkan daripada Komanwel.

      Kesimpulannya, Tunku Abdul Rahman merupakan seorang pemimpin yang berwibawa dan berkaliber.Beliau mempunyai pandangan jauh untuk membawa Malaysia ke arah kemajuan dan kegemilangan. Usaha-usaha Tunku rnenunjukkan beliau seorang pemimpin yang berjiwa rakyat dan sangat mementingkan perpaduan kaum. Tunku telah meninggal dunia pada 6 Disember 1990. Narrun, sumbangan besar Tunku sebagai 'Bapa Kemerdekaan' dan .Bapa Malaysia tetap dikenang oleh setiap rakyat Malaysia.