Unit 2.3 : Pengubahsuaian dalam pentadbiran, ekonomi dan pendidikan

oleh- Ahmad bin Yaakob

Perubahan Ekonomi

Pembentukan Ekonomi Moden

Kegiatan Melombong Bahan Galian

a)Perusahaan bijih timah

Sebelum campur tangan British di negeri Melayu, kegiatan melombong bijih timah diusahakan oleh orang Melayu secara kecil-kecilan.Mereka menggunakan cara mendulang dan melampan.[1] Sebelum kedatangan orang Cina, sultan dan pembesar Melayu  menguasai perlombongan bijih timah.Kebanyakan pekerja lombong bijih timah terdiri daripada hamba berhutang dan hamba abdi.[2] 

      Pada awal tahun 1820-an, kegiatan melombong bijih timah mulai berubah apabila orang Cina mula dibawa masuk untuk bekerja sebagai buruh di lombong bijih timah.Permintaan bijih timah meningkat akibat Revolusi Perindustrian di Eropah pada abad ke-19, menyebabkan orang Cina membuka lombong bijih timah dengan memajak tanah daripada pembesar Melayu. Lombong bijih timah dibuka di Larut, Klang, Lukut dan Sungai Ujong. Pada peringkat awal pelombong Cina dikawal oleh pembesar Melayu dengan memastikan hasil bijih timah yang dilombong dijual semula kepada mereka. Penglibatan orang Cina menyebabkan perusahaan bijih timah berkembang pesat di Tanah Melayu. Lombong-lombong bijih timah dibuka di Ampang, Kuala  Lumpur dan Lemba Kinta, Perak. Menjelan tahun 1820-an  terdapat 1200 orang pelombongbangsa  Cina di Lukut. Pada tahun 1848, bijih timah dijumpai dalam longgokan yang besar di Larut oleh Long Jaafar. Dengan sokongan pemodal dari Pulau Pinang, beliau membuka lombong pertama di Kelian Pauh dan kemudiannya di Kelian Bharu.   [3]

     Terdapatnya pelaburan modal saudagar di Negeri-negeri Selat dan pengenalan teknik melombong yang baharu.Orang Cina menggunakan kaedah lombong dedah dan pam kelikir dengan menggunakan air untuk memisahkan bijih daripada tanah.[4] Mereka juga menggunakan saluran air dan pam rantai yang berenjin untuk mengeringkan lombong bagi mengatasi masalah banjir atau mengawal  bekalan air.[5]

      Perusahaan bijih timah semakin berkembang pesat selepas kilang melebur bijih timah dibuka di Singapura apada tahun 1887. Pembukaan kilang itu memudahkan bijih timah diproses di dalam negeri.[6]

Setelah orang Eropah mula melabur dalam perusahaan bijih timah, maka uasaha mencari gali semakin diperluskan. Mereka ( orang Eropah) menggunakan peralatan yang lebih moden seperti kapal korek untuk menghasilkan lebih banyak bijih timah.Akibatnya merekadapat memonopoli perusahaan bijih timah pada tahun 1930-an.Permintaan yang tinggi terhadap bijih timah menjadikan Tanah Melayu sebagai pengeluar timah yang terbesar di dunia pada akhir abad ke-I9.[7]

2. Kemelesetan Ekonomi Dunia, 1929-1932

Harga bijih timah bijih timah dikuasai oleh pasaran dunia dan tidak tetap. Ini disebabkan oleh keanjalan yang rendah dalam pembekalan dan permintaan bahan itu.[8] Industri mengetin mengalami kemerosotan dan Kejatuhan pasaran saham di London dan New York menyebabkan kejatuhan dalam permintaan bijih timah. Harga bijih timah di Tanah Melayu menjunam sehingga ke paras yang rendah disebabkan kekurangan permintaan di pasaran Eropah.

      British mengambil beberapa langkah untuk menghadapi kemelesetan perusahaan bijih timah di Tanah Melayu. Pada tahun 1929, permohonan untuk membuka lombong-lombong baharu dibekukan. Pengeluaran bijih timah secara sukarela juga dihadkan tetapi tidak berkesan.

'Skim Kawalan Timah'  diperkenalkan untuk mengurangkan lebihan penawaran. Pada tahun 1931, Tanah Melayu, Bolivia, Indonesia dan Nigeria menandatangani satu perjanjian yang dikenali sebagai ‘Skim Kawalan Timah’.[9]

Perjanjian Timah Antarabangsa bagi menghadkan pengeluaran dan menstabilkan harga timah.[10]Melalui perjanjian ini, negara-negara pengeluar diberi kuota pengeluaran tertentu berpandukan angka pengeluaran.

      Majlis Tanah Antarabangsa ditubuhkan pada tahun 1934 untuk menyelaraskan pengeluaran bijih timah. Majlis ini menetapkan kuota pengeluaran berdasarkan angka keluaran tahun 1929 bagi setiap negara pengeluar. Harga timah meningkat ke $1 185 satu tan pada tahun 1935.Syarikat tempatan mengalami kerugian besar, mankala syarikat Eropah yang mempuntai lombong di negara lain masih boleh bertahan. Kuota yang rendah merugikan Tanah Melayu kerana dengan kos yang rendah, Tanah Melayu masih boleh mengeluarkan lebih daripada yang dihadkan oleh kuota itu.[11]    

---

[1]“Pengubahsuaian Ekonomi”, dalam  Modul Pengajaran dan Pembelajaran STPM Sejarah Penggal 3, , (Putrajaya: Kementerian Pendidikan Malaysia,2013) 42 .   

[2]Ong Loo Chen, Pra U Teks STPM Penggal 3, (Bandar Baru Bangi:Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.,2015),105.

[3] Ibid,106

[4]“Pengubahsuaian Ekonomi”, dalam  Modul Pengajaran dan Pembelajaran STPM Sejarah Penggal 3, , (Putrajaya: Kementerian Pendidikan Malaysia,2013) 42 . 

[5]Ruslan Zainuddin dan Abd Sukor Yusuf,AceAhead Teks STPM Sejarah Malaysia dan Asia Tenggara (1800-2000)Penggal 3  Edisi Kemaskini, (Shah Alam: Oxford Fajar,2014) ,116.

[6] Ibid, 116.

[7]“Pengubahsuaian Ekonomi”, dalam  Modul Pengajaran dan Pembelajaran STPM Sejarah Penggal 3,  43 .    

[8]Zainal Abidin Abdul Wahid et al, Malaysia Warisan dan Perkembangan Edisi Kedua (Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka, 1996)  ,228.

[9]Ruslan Zainuddin dan Abd Sukor Yusuf,AceAhead Teks STPM Sejarah Malaysia dan Asia Tenggara (1800-2000)Penggal 3  Edisi Kemaskini,117.  

[10]“Pengubahsuaian Ekonomi”, dalam  Modul Pengajaran dan Pembelajaran STPM Sejarah Penggal 3, , (Putrajaya: Kementerian Pendidikan Malaysia,2013) 43 .   

[11] Ong Loo Chen, Pra U Teks STPM Penggal 3, (Bandar Baru Bangi:Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.,2015),106.

1.Nilaikan penentangan terhadap Sistem Residen di Perak 1875 dan di Pahang 1891. [20]

British campur tangan di Perak tahun 1874 dan di Pahang 1888. Melalui campur tangan tersebut, Sistem Residen diperkenalkan.Sistem Residen merupakan sistem pemerintahan secara tidak langsung British di Perak dan Pahang. Di bawah Sistem Residen seorang pegawai British yang digelar Residen dilantik untuk menasihati Sultan dalam segala hal pentadbiran kecuali agama dan adat-istiadat  Melayu. Di Perak Residen pertama ialah JWW Birch, manakala di Pahang J.P Rodger dilantik menjadi Residen yang pertama. Sistem residen di Perak dan Pahang ditentang hebat oleh masyarakat tempatan atas sebab-sebab politik, ekonomi dan sosial.

Isi-isi penting

Sebab penentangan di Perak.

1.Perjanjian Pangkor gagal menyelesaikan masalah.

Masalah perebutan takhta antara Raja Abdullah dan Raja Ismail tidak dapat diselesaikan walau pun Perjanjian Pangkor ditandatangani 1874.

Selepas Perjanjian Pangkor, pembesar-pembesar di Hulu Perak tidak mengiktiraf Raja Abdullah sebagai Sultan Perak.

Raja Ismail enggan menyerahkan alat kebesaran raja yang diperlukan untuk pertabalan seseorang sultan.

Ngah Ibrahim pula tidak berpuas hati kerana terpaksa mengikut nasihat Kapten Speedy.

2.Campur tangan JWW Birch dalam adat resam orang Melayu.

J.W.W Birch telah mengambil alih pungutan cukai di Perak. Beliau mewujudkan sebuah khazanah pusat yang dikendalikan oleh pegawai British.

Sultan dan pembesar dilarang memungut cukai tanpa bayaran ganti rugi yang mencukupi. Ini dilihat sebagai satu tindakan yang mengancam kedudukan tradisional dan kekuasaan sultan dan pembesar.

Birch menentang amalan perhambaan yang merupakan adat resam masyarakat Melayu tradisional. Institusi perhambaan. melarnbangkan kedudukan dan kekuasaan seorang sultan atau pembesar. Birch telah memberi perlindungan kepada hamba abdi yang melarikan diri daripada tuan mereka di tempat kediamannya.

Birch telah melanggar syarat Perjanjian Pangkor dengan campur tangan dalam adat resam orang Melayu.

3.Pengenalan cukai baharu

Birch memperkenalkan pelbagai cukai yang asing pada masyarakat Melayu serta membebankan masyarakat tempatan. Contohnya, cukai ke atas perahu dan perahu dagang. Perahu yang digunakan untuk menangkap ikan dikenakan cukai sebanyak 50 sen. Perahu dagang pula dikenakan cukai sebanyak satu ringgit.

Terdapat cukai ke atas hasil padi.Bayaran lesen dikenakan ke atas hak membawa senjata.

Birch telah membatalkan pajakan Sultan Abdultah kepada Tan Kim Cheng sebanyak $26 000 setahun bagi pungutan cukai kastam di Perak. Birch kemudiannya membuat tawaran baru dengan memajakkan pungutan cukai ke atas minuman keras serta candu yang berjumlah $6 000 sebulan

kepada Tan Kim Cheng dan rakan-rakannya.

4.Keperibadian Birch

Birch mempunyai keperibadian yang lemah dan suka menghina sultan dan pembesar Perak. Pada Ogos 1875, Birch menghina Sultan Abdullah apabila baginda bersama-sama dengan pembesar Melayu yang lain pergi ke rumahnya untuk meminta bayaran ganti rugi.

Birch mencabar kekuasaan Sultan Abdullah dengan biadap mengatakan bahawa bayaran ganti rugi hanya akan dibayar sekiranya mereka berhenti memungut hasil.

5.Kesilapan Sir William Jervois

Sir William Jervois ingin mengambil alih pemerintahan negeri Perak melalui pelantikan pegawai-pegawai British atas nama sultan.

Ini bermakna sultan dan pembesar Perak tidak mempunyai kuasa politik lagi. Mereka dipaksa menyerahkan kuasa pentadbiran kepada British dan akan diberi pencen atau ganti rugi. Jervois telah menetapkan  sekiranya Sultan Abdullah membantah, baginda akan dibuang negeri. Sultan Abdullah terpaksa menandatangani dua perisytiharan untuk menerima cadangan ini pada 2 Oktober 1875.

Sebab penentangan di Pahang

1.Perasaan tidak puas hati Sultan Ahmad Sultan Ahmad kehilangan kuasa pentadbiran. Kedudukan baginda dalam Majlis Mesyuarat Negeri tidak bermakna langsung kerana segala keputusan dalam tangan Residen British.

Sultan Ahmad dipaksa menandatangani satu perisytiharan yang melantik putera baginda, iaitu Tengku Mahmud sebagai pemangku Raja dengan kuasa penuh.

Sultan Ahmad berpindah ke Pulau Tawar. Baginda telah bekerjasama dengan pembesar lain menentang Sistem Residen secara sulit.

2.Perasaan tidak puas hati pembesar

Dato Bahaman merupakan Orang Besar Berempat dan Orang Besar Semantan. Beliau diberi amaran oleh British sebab memungut cukai di kawasannya sendiri.

British mendirikan sebuah balai polis di Lubuk Terua yang terletak dalam kawasan Semantan tanpa memaklumkan kepadanya.

Dato Bahaman hanya diberi elaun sebanyak $70 sebulan walaupun beliau meminta sebanyak $500.

Tok Raja adalah Orang Besar Berempat. Beliau pernah mengadu kepada Residen British tentang Syarikat Penom yang melombong emas di kawasannya tetapi British tidak melayannya.

Tok Gajah berkedudukan sebagai Orang Besar Raja dan mempunyai pengaruh dalam istana. Permintaan beliau untuk menaikkan elaun pembesar dan pembayaran elaun kepada penghulu tidak dihiraukan langsung oleh British.

3Perasaan tidak puas hati rakyat

Rakyat tidak puas hati dengan pengenalan sistem lesen dan permit.

Mereka terpaksa memperoleh lesen atau permit untuk mendapatkan hasil hutan seperti kayu dan daun rumbia.

Mereka juga tidak dibenarkan memakai keris.

British memperkenalkan cukai ke atas tanah kecuali tanah warisan. Kadar cukai adalah berdasarkan jenis tanah.

Rakyat Pahang benci dengan sikap orang asing yangberada di Pahang. Ramai orang Cina dan Eropah bersikap sombong dan jahil terhadap adat resam tempatan.

Penutup

Campur tangan British dan pengenalan Sistem Residen membawa kepada penentangan di Perak dan Pahang. British tidak sensitif terhadap adat resam dan tradisi masyarakat tempatan. Mereka melaksanakan sesuatu yang asing dan dilakukan dengan tergesa-gesa. British telah mengenepikan kewibawaan dan kedaulatan sultan dan pembesar. Walau bagaimanapun, penentangan di Perak dan Pahang dapat dipatahkan. Selepas itu, British lebih berhati-hati apabila berurusan dengan orang Melayu.

Penentangan di Perak terhadap British (1874 - 1875)

Penentangan di Perak terhadap British (1874 - 1875)

OLEH-AHMAD BIN YAAKOB

Melalui peluasan kuasa British di Perak, Sultan Abdullah dilantik menjadi Sultan Perak Sultan. Abdullah bersetuju dengan penempatan seorang Residen British yang akan menasihati baginda dalam semua perkara kecuali yang berkaitan dengan agama dan adat istiadat Melayu.Di Perak, Pengusaan British yang didalangi oleh J.W.W Birch ditentang oleh orang tempatan. Penentangan ini berlaku secara bersama oleh pembesar dan sultan. Pada 4 November 1874, Residen British yang pertama bertugas di Perak ialah J.W.W. Birch. Beliau dibunuh pada 2 November 1875 dalam satu peristiwa yang dikenali sebagai Perang Perak. Pembunuhan Birch di Pasir Salak merupakan peristiwa menentang kekuasaan British di Perak.[1]

 Sebab-sebab Penentangan di Perak terhadap British

Politik

1.Campur tangan dalam adat resam tempatan (percanggahan makna adat)

Mengikut Perjanjian Pangkor, Residen British tidak boleh menyentuh satu Percanggahan makna 'adat" kepada orang Melayu dan British. Malangnya konsep 'hdat" ini tidak diteliti semasa menandatangani Perjanjian Pangkor. Bagi orang British, adat adalah kebiasaan bukan

undang-undang.

      Namun, bagi orang Melayu, adat merangkumi segala cara hidup yang meliputi aspek politik, perdagangan, ekonomi, dan kebudayaan. Ini bermakna fungsi politik seorang pembesar merangkumi fungsi kehakiman, pengutipan hasil cukai, dan keagamaan. Bagi orang Melayu, unsur keagamaan dan kenegaraan  tidak boleh diasingkan manakala bagi British, kedua-dua unsur keagamaan dan kenegaraaan adalah berbeza. Agama dan adat bagi orang British tergolong dalam hal sosial manakala unsur kenegaraan adalah hal politik. Tindakan British memisahkan adat Melayu dan hal-hal sekular merupakan sesuatu yang asing pada orang Melayu.

2.Sistem pewarisan takhta

British telah campur tangan dalam sistem pengganti Sultan. Tindakan sedemikian mencabar struktur negeri - negeri Melayu tradisional apabila Sir Andrew Clarke melantik Raja Abdullah sebagai Sultan. Tindakan ini bercanggah dengan adat tradisi sistem pewarisan kerajaan Perak.

      Menurut sistem politik Melayu, pelantikan Raja Abdullah boleh dipersoalkan. Pelantikan Raja Abdullah tidak disokong oleh alat kebesaran Perak yang ketika itu berada pada Sultan Ismail.Campur tangan British merumitkan lagi keadaan di Perak dan gagal menyelesaikan masalah tersebut. Ini kerana terdapat dua orang Sultan di Perak, iaitu Sultan Ismail yang dilantik oleh pembesar Perak dengan sokongan alat kebesaran Perak dan Sultan Abdullah yang dilantik oleh British.Dengan perkataan lain, Perjanjian Pangkor adalah peranjian antara British dengan Raja Abdullah sahaja dan bukan antara British dengan Perak.[2]

3.Pemungutan cukai

Pembesar Perak dan Sultan Abdullah menentang hebat cadangan J.W.W. Birch mewujudkan sebuah khazanah pusat yang akan dikelolakan oleh seorang Residen untuk menguruskan pembayaran gaji.Mengikut adat Melayu, pembesar dan sultan berhak ke atas pungutan

cukai di daerah mereka. Hasil cukai merupakan sumber pendapatan dan sumber untuk menanggung anak buah mereka. J.W.W. Birch telah menghapuskan peraturan masyarakat Melayu tradisional sejak turun-temurun.Birch sekali lagi telah campur tangan dalam adat istiadat Melayu dengan penghapusan hak pungutan cukai.

4.Amalan perhambaan

Birch juga secara terbuka menentang adat hamba berhutang malah sanggup memberi perlindungan kepada hamba abdi yang lari dan berlindung di kediamannya. Dalam Perjanjian Pangkor, tidak disebutkan tentang amalan perhambaan.Pada pandangan orang British, penghapusan amalan ini adalah perlu kerana dianggap bertentangan dengan kerajaan "bertamadun''.Birch telah melanggar Perjanjian Pangkor apabila cuba menghapuskan perhambaan kerana perhambaan termasuk dalam adat orang Melayu.

5.Perundangan dan kehakiman

Demi memastikan bahawa segala peraturan baharunya diikuti dan berjalan lancar, Birch telah memperkenalkan undang-undang awam dan jenayahnya sendiri.Penguatkuasaan undang-undang ini akan dilaksanakan oleh sepasukan polis kerajaan. Beberapa buah balai polis didirikan di Kuala Kurau, Bruas, Kota Setia, Durian Sebatang, Tannjung Piandang, Kuala Kangsar dan Kota Lumut.

6.Pelantikan Penghulu

Penghulu di semua kampung akan bertanggungjawab kepada Residen dan bukannya kepada pembesar daerah. Pengenalan peraturan ini telah mencabar kedaulatan sultan dan kekuasaan pembesar-pembesar Perak.Jawatan Penghulu yang dicalonkan oleh pembesar dan disahkan melalui surat tauliah Sultan tidak lagi diiktiraf, Penghulu kini bertanggungjawab kepada Residen tanpa tauliah Sultan. Segala pencalonan, penjawatan, dan penyingkiran Penghulu terletak di bawah kuasa Residen.[3]

Sosial

Pembukaan kawasan

Peraturan baharu yang diperkenalkan menyekat pembukaan kawasan perlombongan dan pertanian. Ini sesuatu yang asing bagi rakyat Perak pertanian atau kediaman.

Pengenalan cukai baharu

Pelbagai jenis cukai telah diperkenalkan seperti:

Perahu nelayan yang boleh membawa seramai tiga orang dikehendaki membayar 50 sen.Perahu dagang yang digunakan untuk menangkap ikan di sungai dikenakan bayaran 50 sen.Perahu dagang dikenakan bayaran satu dolar.Semua perahu dagang diarahkan,berlabuh di Kuala Perak, Kuala Bernam, Kuala Larut, dan Kuala Kurau.Cukai baharu dikenakan terhadap tanaman padi.Bayaran lesen dikenakan bagi mendapatkan hak membawa senjata.

Hak pajakan.

(a) J.W.W. Birch telah mengumumkan bahawa hak pajakan Kuala Perak yang telah Sultan Abdullah pajakkan kepada saudagar Tan Kim Cheng dari Singapura selama sepuluh tahun dengan bayaran $26 000 setahun sebagai tidak sah. Saudagar Tan Kim Cheng diarahkan memohon dengan Birch untuk mendapatkan pajakan itu semula. Peraturan baharu ini jelas memaparkan tindakan Birch "memerintah" dan bukannya "menasihat" seperti yang termaktub dalam Perjanjian pangkor. Ini menunjukkan bahawa Sultan Abdullah tidak bebas dalam mentadbir kerajaannya sendiri.

(b) Birch kemudian memajakkan cukai ke atas minuman keras serta candu dengan jumlah    $6 000 sebulan kepada Thn Kim Cheng dan rakan-rakannya.[4]

Keperibadian Birch

Birch suka menghina adat dan tradisi orang Melayu, mencabar kedaulatan dan kewibawaan Sultan dan pembesar, membuat keputusan tanpa berunding dengan pihak tertentu, dan tidak sensitif terhadap perasaan masyarakat Melayu perak.Birch tidak menghormati adat Melayu yang menyanjungi sultan yang berdaulat dan pembesar yang berwibawa. Sikap ini digambarkan dalam tingkah lakunya yang biadap semasa melayan Sultan Abdullah dan pembesar-pembesar Perak. Contohnya, pada bulan Mei L875, Dato Syahbandar tidak dibenarkan mengutip cukai.Pada 13 Disember L874, beliau membakar rumah Raja Ngah kerana memungut cukai di Bidor.

      Pada 24 Iulai 1875, Sultan Abdullah dengan berat hati menandatangani surat pengisytiharan yang memberi kuasa kepada Residen dan Syahbandar mengawal semua kegiatan pungutan cukai.Birch seterusnya memaksa sultan Abdullah menandatangani satu ' lagi pengisytiharan mengakui kekuasaan British di Perak.Apabila Sultan Abdullah enggan, Birch menunjukkan surat daripada Gabenor Negeri-negeri Selat, iaitu Sir William Jervois yang mengatakan jika baginda menolak, maka baginda akan diturunkan daripada takhta dan digantikan dengan Raja Yusof. Keadaan ini memaksa Sultan Abdullah menandatangani satu lagi pengisytiharan mengakui kekuasaan British di Perak.Sultan Abdullah pernah dimarahi oleh Birch apabila baginda ke rumah kediaman Birch untuk menuntut supaya hamba abdinya

yang lari dipulangkan semula. Baginda dilayan dengan biadap apabila menuntut ganti rugi. Mereka diberitahu akan dibayar jika mereka berhenti memungut cukai.[5]

Kesimpulan

Perjuangan penentangan oleh Sultan dan pembesar-pembesar Melayu Perak membawa kepada Perang Perak 1875 di mana Birch dibunuh di Pasir Salak.Orang Melayu telah membuat satu pakatan untuk menghalau British dan membunuh Birch. Pada 2l Julai 1875, satu mesyuarat diadakan di Durian Sebatang untuk membincangkan tindakan yang harus diambil.Pada 12 September L875, Dato' Maharaja Lela bersetuju memikul tanggungjawab membunuh Birch. Pandak Indut dan Seputum, pembunuh upahan Dato' Maharaja Lela telah menikam Birch menerusi dinding atap tempat mandi.

---

[1] Ong Loo Chen, “Teks Sejarah Malaysia Dan Asia Tenggara”Penggal 3,(Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd., Bandar Baru   Bangi, 2013),72.

[2] Ibid,73.

[3] Ong Loo Chen, “Teks Sejarah Malaysia Dan Asia Tenggara”Penggal 3,(Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd., Bandar Baru   Bangi, 2014),73.

[4] Ibid,74.

[5] Ibid,75

Unit 2.2 Penentangan terhadap kuasa asing di Tanah Melayu pada abad ke-19 dan 20.

Oleh- AHMAD BIN YAAKOB

1.Penentangan masyarakat tempatan di Negeri-Negeri Melayu.

i.Perak

Penentangan terhadap Sistem Residen

Faktor-faktor

a.Kelemahan Perjanjian Pangkor

b.Kelemahan peribadi Birch.

c.Dasar-dasar J.W.W Birch.

d.Sikap William Jervois.

e.Pembunuhan J.W.W.Birch.

ii.Pahang

Penentangan terhadap Sistem Residen

Faktor-faktor

a.Rasa tidak puas hati Sultan Ahmad.

b. Rasa tidak puas hati pembesar-pembesa.

c. Rasa tidak puas hati Tok Gajah.

d. Rasa tidak puas hati Dato, Bahaman.

e. Rasa tidak puas hati rakyat.

iii.Kelantan

Penentangan terhadap pentadbiran British di Pasir Puteh Kelantan.

Faktor-faktor penentangan.

a.Pengaruh Engku Besar Jeram.

b.Pengenalan cukai-cukai baharu

c.Sikap Pegawai Daerah Encik Latif

d.Perasaan anti-British.

e.Kebangkitan Tok Janggut.

iv.Terengganu

Penentangan terhadap perubahan-perubahan pentadbiran British

Faktor-faktor penentangan.

a.Pengenalan peratuan baharu.

b.Pengaruh gerakan penentangan di Pahang.

c.Pengaruh golongan ulamak.

d.Kebangkitan tahun 1922.

e. Kebangkitan tahun 1925.

f. Kebangkitan tahun 1928.[1]

---

[1] “Penentangan Terhadap Kuasa Asing”, dalam  Modul Pengajaran dan Pembelajaran STPM Sejarah Penggal 3, , (Putrajaya: Kementerian Pendidikan Malaysia,2013)29.

Bincangkan perluasan kuasa British di Selangor pada tahun 1874. [20]

      British di Tanah Melayu sering mencari alasan untuk campur tangan. Pada tahun 1867, berlaku perang saudara di Selangor antara pembesar- pembesar Melayu. Keadaan ini diburukkan lagi dengan pertempuran antara kongsi gelap Cina.Ini menyebabkan British berjaya meletakkan Residennya di Selangor pada tahun 1874.

Isi-isi penting

Perang saudara (Perang Klang)

Perang saudara di Selangor berlaku pada tahun 1867 yang melibatkan Raja Mahadi dengan Raja Abdullah.

Perang Klang berkisar atas soal penguasaan wilayah Klang yang kaya dengan biiih timah.

Punca Perang Klang boleh dikesan sejak awal abad ke-19 lagi.

Sultan Muhammad Shah telah mengurniakan kawasan Klang kepada pembesar Klang, iaitu Raja Sulaiman.Apabila Raja Sulaiman mangkat, Klang tidak diserahkan kepada anaknya, iaitu Raja Mahadi.Sultan Abdul Samad menggantikan Sultan Muhammad Shah pada tahun 1857.

Kawasan Klang diserahkan kepada Raja Abdullah. Raja Mahadi menyerang Klang dan mengusir keluar Raja Abdullah.

Tengku Kudin dilantik oleh Sultan Abdul Samad sebagai Wizurai Selangor untuk menamatkan Perang Klang.

Tengku Kudin meminta bantuan dari luar termasuk British untuk menamatkan kekacauan di Selangor.

Pertempuran kongsi gelap

Yap Ah Loy ialah Kapitan Cina di Kuala Lumpur. Wakilnya, ialah Yap Ah Sze dibunuh oleh puak Kah Yeng Chew.Ketua puak Kah Yeng Chew, iaitu Chong Chong diusir dari Kanching.

chong chong memihak kepada Raja Mahadi manakala yap Ah

Loy memihak kepada Tengku Kudin.

Alasan campur tangan British

Terdapat dua peristiwa yang membolehkan Sir Andrew clarke campur tangan.

Pada bulan November 1g73, berlaku peristiwa serangan ke atas sebuah kapal dagang Melaka berhampiran dengan Sungai Jugra.

 Lapan orang anak kapar dan penumpangnya dibunuh. Sembilan orang Melayu diberkas. British memaksa Sultan Abdul Samad menjalankan perbicaraan.

Pada bulan ogos 1874, berlaku serangan lanun di Sungai Langat dan Sungai Labu.

Sir Andrew clarke menggunakan alasan ini menempatkan J.G. Davidson sebagai Residen British dan Frank Swettinham sebagai Penolong Residen. Tengku Kudin diiktiraf sebagai Wizurai Selangor.

Kesimpulanya,perselisihan antara pembesar Melayu memberi peluang kepada British campur tangan daram politik selangor. Keadaan ini bertambah buruk dengan penglibatan kongsi gelap. Namun, Sir Andrew clarke menggunakan alasan perlanunanuntuk memperkenalkan sistem Residen di Selangor.

Cara perluasan kuasa di Negeri-Negeri Melayu

OLEH- AHMAD BIN YAAKOB

1.Melalui tipu helah

Cara Francis Light mendapat Pulau Pinang daipada Sultan Kedah

2.Perjanjian/pemuafakatan

Pejanjian  Briish-Belanda 1824

Perjanjian Pangkor 1874 dengan Sultan Perak.

3.Peperangan

Pengeboman Kuala Terengganu 1862 kerana British cuba campur tangan di Pahang.[1]

1.Melalui tipu helah

Cara Francis Light mendapat Pulau Pinang daipada Sultan Kedah

Perluasan kuasa British di Tanah Melayu bermula pada abad ke-18 lagi, iaitu dengan pendudukan Pulau Pinang 1786. Francis Light menduduki Pulau Pinang secara tipu helah. Contohnya Perjanjian Inggeris-Kedah 1786 antara Fancis Light yang mewakili SHTI dengan Sultan Abdullah untuk membuka Pulau Pinang sebagai  pangkalan tentera dan pusat perdagangan British. Franci Light tanpa persetujuan SHTI di India telah menjanjikan bantuan ketenteraan kepada Sultan Kedah sekiranya Kedah diancam oleh musuh. Sebagai balasan, baginda membenarkan British menduduki Pulau Pinang. Namun SHTI tidak menghantar bantuan bantuan tentera kepada Sultan Kedah ketika Siam menyerang Kedah untuk menghukum baginda. Ini berikutan SHTI tidak meluluskan syarat bantuan ketenteaan seperti yang ditawarkan oleh Light.[2]      

2.Perjanjian/pemuafakatan

Pejanjian  British-Belanda 1824

Perjanjian British-Belanda 1824 yang juga dikenali sebagai Perjanjian London 1824 dimeterai oleh George Canning bagi pihak British dan Charles W. Wmn bagi pihak Belanda dibuat tanpa persetujuan Raja-Raja Melayu yang terlibat. Perjanjian ini dimeterai untuk menangani ketengangan dalam hubungan British Belanda  serta bantahan Belanda terhadap pembukaan Singapura pada tahun 1819.

Syarat-syarat Pejanjian  British-Belanda 1824

1.      Belanda meniktiraf kedudukan British di Singapura..Sementara British pula mengiktiraf kedudukan Belanda di Pulau Belitong.

2.      Belanda akan menyerahkan Melaka kepada British menyerahkan Bangkahulu kepada Belanda,

3.      Bekerjasama untuk membeneras kegiatan lanun yang berleluasa di perairan Kepulauan Melayu.

4.      Belanda berjanji tidak akan mengikat sebarang perjanjian  atau terlibat dalam hal ehwal Negeri-Negeri Melayu.

5.      British berjanji tidak akan mengikat sebarang perjanjian atau terlibat dalam hal ehwal mana-mana kerajaan di Selatan dari Singapura dan yang berada di bawah pengaruh pihak Belanda di Sumatera.[3]

Perjanjian Pangkor 1874 dengan Sultan Perak.

      Perjanjian Pangkor ditandatangani pada 17 Januari 1874 ekoran tindakan Raja Muda Abdullah meminta bantuan British untuk mendapat takhta Perak. Perjanjian ini dibuat di antara  Andrew Clarke, Raja Abdullah yang berkuasa di Hilir Perak besama-sama dengan pembesar-pembesar yang menyokong Raja Abdullah iaitu Bendahara, Temenggung, Orang Kaya Menteri, Shahbandar. Raja Mahkota, Laksamana dan Dao’ Sagor

      Antara sebab-sebab perjanjian Pangkor ditandatangani ialah pergaduhan kongsi gelap China di Larut di antara dua kumpulan yang bermusuhan yang dikenali sebagai Ghee Hin dan Hai San. Sebab kedua ialah perebutan takhta di Perak keana sistem pewarisan takhta di Perak berbeza dengan Negeri-Negei Melau yang lain. Mengikut sistem ini tiga buah keluarga Diaja berkongsi hak menaiki takhta kerajaan. Setiap keluarga akan mencalonkan seorang putera yang bakal menaiki takhta melalui suatu sistem pusingan.

      Apabila Sultan Ali mangkat pada tahun 1871, ada tiga orang yang menuntut takhta kerajaan iaitu Raja Abdullah, Raja Ismail dan Raja Yusuf. Raja Abdullah yang menetap di Batak Rabit diundang menghadiri istiadat pemakaman al-mahum Sultan Ali si Sayong. Mengikut istiadat Melayu Perak, bakal sultan mesti hadir dan mengangkat sumpah sebagai sultan yang baharu. Raja Abdullah tidak hadir kerana takut dibunuh oleh pengikut Raja Yusuf kerana beliau terpaksa melalui daerah yang didiami oleh Raja usuf, iaitu Senggang.[4]

      Rundingan Pangkor mula mula diadakan pada 17 Januari 1874 di atas kapal Pluto. Setelah iga hari berunding, satu perjanjian ditandatangani antara Andew  Clarke dengan semua pihak yang terlibat pada 20 Januari 1874. Perjanjian ini dikenali sebagai Perjanjian Pangkor.[5]       .

Syarat-Syarat Perjanjian Pangko 1874

1.      Raja Abdullah diktiaf British sebagai Sultan Perak. Sultan Ismail dilucutkan gelaran Sultan Perak walaupun baginda tidak mengiktiraf perjanjian tersebut diberi gelaran Sultan Muda dengan bayaran pencen $1000.00 serta diberikan satu kawasan jajahan.

2.      Seorang Residen British dilantik untuk menasihati sultan dalam semua aspek pentadbiran negeri kecuali perkara berkaitan agama ada adat istiadat Melayu. Nasihat Residen ini mesti diperolehi dan diikuti oleh sultan.

3.      Ngah Ibahim kekal menjadi Orang Kaya Menteri Paduka Tuan di Larut tetapi kuasa beliau dikuangkan. Kapten Speedy sebagai Penolong Residen untuk membantu beliau mentadbir Larut.

4.      Residen British mengambil alih semua urusan kutipan cukai dan perbelanjaan wang kutipan cukai Perak.Hak dan kuasa pembesar Melayu untuk mengutip cukai dimansuhkan dan diberi pencen bulanan.

5.      Wilayah Dinding diambil alih oleh pihak British dan diletak di bawah Negeri-Negeri Selat supaya masalah perlanunan dapat dibenteras.[6]   

3.Peperangan

Pengeboman Kuala Terengganu 1862 kerana British cuba campur tangan di Pahang.

Selepas kemangkatan Bendahara Ali 1857, timbul perbalahan di antara dua anaknya, Wan Mutahir dan Wan Ahmad. Ini membawa  kepada tercetus Perang Saudara. Wan Ahmad meminta bantuan dari kerajaan Siam. Siam ingin menjadikan Terengganu sebagai pangkalan untuk melancarkan seangan ke atas Pahang. Kerja melombong bijih timah di Kuantan terjejas.

      Demi menjaga kepentingan ekonomi Pahang dan menyekat perluasan kuasa Siam di NNM. Gabenor NNS, Orfeur Cavenagh memberi amaran kepada Sultan Teengganu supaya tidak terlibat dalam Peang Saudara di Pahang. Tetapi amaran  Gabenor NNS, Orfeur Cavenagh tidak dipedulikan. Gabenor NNS, Orfeur Cavenagh menghanta sebuah kapal perang untuk menyerang Terengganu. Apabila rundingan dengan Sultan Terengganu gagal, British menggunakan kekerasan dengan membedil Kuala Terengganu.[7]

---

[1] “Perluasan Kuasa Asing”, dalam  Modul Pengajaran dan Pembelajaran STPM Sejarah Penggal 3, , (Putrajaya: Kementerian Pendidikan Malaysia,2013)25.

[2]S.B.Teoh, Norizan Yusoff dan Nurul Huda Md usop, Sejarah STPM Penggal 3, (Shah Alam :SAP PUBLICATION (M) SDN. BHD.,2014),49.

[3] Ibid,50.

[4]Ruslan Zainuddin dan Abd Sukor Yusof, “Sejarah Malaysia dan Asia Tenggara Penggal 3,” (Shah Alam :Oxford Fajar Sdn. Bhd. , 2014),61. 

[5] Ibid, 63.

[6] S.B.Teoh, Norizan Yusoff dan Nurul Huda Md usop, Sejarah STPM Penggal 3,

[7] Ibid,53.

Cara Perluasan kuasa Brooke di Sarawak

OLEH-AHMAD BIN YAAKOB

Satu perjanjian telah ditandatangani antara James Brooke dengan Pangeran Raja Muda Hashim pada tahun 1841.

Syarat-syarat Perjanjian 1841

1.James Brooke diberi kuasa memerintah Sarawak serta iajahannya.

2.James Brooke diberi hak memungut cukai di Sarawak.

3.James Brooke bertanggungjawab dalam hal kewangan Sarawak.

4.James Brooke dikehendaki menghormati dan memelihara undangundang serta adat-istiadat orang Melayu di Sarawak.[1]

Kesan Perjanjian 1841

James Brooke dilantik sebagai Gabenor dan Raja Sarawak pada 24 November 1841.

Faktor peluasan kuasa Brooke di Sarawak 1842

Sebab-sebab Perjanjian 1842 (James Brooke dengan Sultan Brunei)

1.Demi memperkukuhkan kedudukannya, James Brooke telah belayar ke Brunei untuk menghadap Sultan Brunei.

2.Sultan Brunei berasa takut apabila melihat kapal James Brooke yang diiringi oleh kapal-kapal tentera laut dari Singapura. Baginda bimbang keselamatan Brunei terancam. Oleh itu, baginda bersetuju menandatangai Perjanjian 1842.

Syarat-syarat Perjanjian 1842

1.Sultan Brunei mengesahkan pelantikan James Gabenor Sarawak.

2.James Brooke berjanji membayar ufti tahunan kepada Sultan Brunei.

 Kesan-kesan Perjanjitn 1842

1.James Brooke meluaskan kuasanya di Sarawak dengan melancarkan serangan ke atas petempatan peribumi.

2.James Brooke dalam usaha meluaskan kuasanya telah campur tangan dalam hal-ehwal tempatan. Satu demi satu kawasan Sarawak jatuh ke dalam kuasa James Brooke.

3.Pemerintahan keluarga Brooke menimbulkan ketidakpuasan hati pembesar Melayu dan masyarakat Sarawak sehingga terdapat beberapa penentangan terhadapnya.[2]

---

[1] Ong Loo Chen, “Teks Sejarah Malaysia Dan Asia Tenggara”Penggal 3,(Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd., Bandar Baru   Bangi, 2014),66.

[2] Ibid,66